Γυρίζοντας το ρολόι του χρόνου πίσω, στις 28 Οκτωβρίου του 1953…

Ο εορτασμός της 28ης Οκτωβρίου σε Ελληνικές Κοινότητες της Άνω και Κάτω Αιγύπτου

  Μνήμες και μαρτυρίες του συγγραφέα, ιστορικού και λαογράφου Νίκου Νικηταρίδη 

Πάντοτε σιμά στη μητέρα-πατρίδα Ελλάδα, ο Αιγυπτιώτης Έλληνας δεν προσέφερε μονάχα τόσα πολλά σ΄ αυτήν, αλλά μεταφέροντας την στη συλλογική ψυχή του διατηρούσε έθιμα και παραδόσεις σ΄ όποια πόλη, πολίχνη ή χωριό της Αιγύπτου κι αν ήταν εγκατεστημένος. Στα πλαίσια αυτά εόρταζε κάθε χρόνο με ιδιαίτερη μεγαλοπρέπεια τις θρησκευτικές και εθνικές επετείους, όπως αυτήν της 28ης Οκτωβρίου, ενδυναμώνοντας το πατριωτικό αίσθημα σε νεότερους και παλαιότερους.

Ας ταξιδέψουμε λοιπόν πάνω από μισό αιώνα πίσω και συγκεκριμένα το 1953, και μέσα από ανταποκρίσεις της εποχής που είδαν το φως στον αλεξανδρινό ¨Ταχυδρόμο¨ ας μεταφερθούμε σε πόλεις της Άνω (Μπένι Σουέφ, Μίνια, Ασσιούτ) και Κάτω Αιγύπτου (Τάντα, Ζαγαζίκ, Μανσούρα), όπου και άκμαζε το ελληνικό στοιχείο, για να παρακολουθήσουμε τους εορτασμούς της 28ης Οκτωβρίου :

Μπένι Σουέφ: ¨Λόγω του εργασίμου της ημέρας καθ΄ ην συνέπεσεν η επέτειος της 28 Οκτωβρίου, μετετέθη αύτη την παρελθούσαν Κυριακήν, ότε μετά την θείαν λειτουργίαν εψάλη κατανυκτική δοξολογία. Μετά την απόλυσιν της Εκκλησίας, ο Πρόεδρος της Κοινότητος κ. Αγαπητός Ζάγορας προσεκάλεσεν όλον το πυκνόν παραστάν εκκλησίασμα εις το Εντευκτήριον μας, όπου του προσεφέρθησαν πάστες. Το εσπέρας της αυτής ημέρας ετελέσθη η καθιερωμένη σχολική τελετή κατά την οποίαν μαθηταί και μαθήτριαι απήγγειλαν επίκαιρα ποιήματα και άσματα. Ο Διευθυντής της Σχολής κ. Β. Καμίτσης εξεφώνησε σύντομον, αλλ΄ επίκαιρον πανηγυρικόν. Η όλη σχολική τελετή εχειροκροτήθη υπό της παροικίας, η οποία σύσσωμος ετίμησε αυτήν δια της παρουσίας της. Μετ΄ αυτήν επηκολούθησε αδιάπτωτον Ρωμαίηκο γλέντι, χάρις εις τας δαψιλάς περιποιήσεις των κυριών του Εντευκτηρίου Δεσ. Ζάγορα, Σ. Σταθοπούλου, Δδος Σοφ. Αμαξοπούλου και προ παντός των κυριών Γ. Αποστολέρη, αντιπροέδρου της Κοινότητας και Ν. Αποστολέρη, αποκαλουμένων τη ζωή κάθε εορτής¨.

Μίνια : ¨Με την μεγαλυτέραν επιβλητικότητα και εθνικήν υπερηφάνειαν, εορτάσθη εφέτος η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου 1940 εν τη πόλει ταύτη. Την πρωΐαν ετελέσθη πάνδημος δοξολογία εις τον Ιερόν Ναόν Ιωάννου Προδρόμου, όπου παρέστησαν ο Πρόξενος της Ελλάδος κ. Κ. Τσούρκας, ο αναπληρωτής κ. Δ. Πάντος, ο Πρόεδρος της Κοινότητος κ. Απ. Μεϊμάρογλου, ο Πρόεδρος του Ελλ. Συλλόγου Μίνιας κ. Μ. Αζαρίας, ο Πρόεδρος του Σώματος Προσκόπων κ. Μ. Μαραγκός, ο κ. Α. Γούνος, ο κ. Γ. Νικόπουλος, ο κ. Μ. Τυλιακός, κ.ά. Κατά την δοξολογίαν εξεφώνησε καταλλήλως ο Πρόξενος της Ελλάδος κ. Τσούρκας, εξάρας την σημασίαν του εορτασμού της επετείου της αναγεννήσεως του Έθνους ημών. Εν συνεχεία εγένετο εις το προαύλιον της Σχολής η σεμνή τελετή της Σημαίας, ήτις περιελάμβανε κατά πρώτον πατριωτικάς απαγγελίας υπό των μαθητών και μαθητριών της Σχολής, την παράδοσιν της Σημαίας εις τον αριστεύσαντα μαθητήν Αργ. Αργυρόγλου και την υπό του Δημοδιδασκάλου ανάγνωσιν του σχολικού εκ της πατρίδος διαγγέλματος δια την σημασίαν του ιστορικού ΟΧΙ και ούτω έληξε η ωραία αυτή πατριωτική τελετή, εν μέσω ζητωκραυγών υπέρ της ενδόξου εκείνης εποποιΐας κατά του Φασισμού¨.

Ασσιούτ : ¨Την παρελθούσαν Τετάρτην επί τη επετείω της Εθνικής μας Εορτής ετελέσθη Δοξολογία εν τω Ιερώ Ναώ του Αγίου Σπυρίδωνος υπό του ιερέως ης Κοινότητος πατρός Κυριακού και του ιεροψάλτου κ. Κατσούρα. Εν τω μέσω του Ναού εστήθη εξέδρα καλυμμένη υπό της κυανολεύκου και επ΄ αυτής τέθηκε η φωτογραφία των Βασιλέων μας, Παύλου και Φρειδερίκης, του Διαδόχου και των δύο Πριγκηπισσών. Η Ελληνική Παροικία παρηκολούθησε την όλην τελετήν με επί κεφαλής τον Πρόεδρον αυτής κ. Μουτόπουλο. Κατάλληλον πανηγυρισμόν εξεφώνησε ο ιερεύς της παροικίας, εξάρας την σημασίαν της εορτής. Παρέστησε την 28 Οκτωβρίου 1940 ως σύντεκνον της 22 Φεβρουαρίου 1821 καθ΄ ην ο Αλεξ. Υψηλάντης έρριπτε τον κύβον, ανάψας την επαναστατικήν πυρκαϊάν από τον Προύθον κατεβαίνων προς την Ελλάδα. Ομοία αυτής και η 28 Οκτωβρίου 1940 οι τότε κυβερνήται έρριπταν και πάλιν τον κύβον και διέβαιναν τα βουνά της Πίνδου ίνα περισώσουν την ακεραιότητα της Ελλάδος. Ότι όλαι αι προ του 21 εξεγέρσεις ήσαν μεμονωμέναι, τοπικαί εξεγέρσεις και η αποτυχία των ήτο πλήρης, ενώ εις τας του 21 εβασίλευε η ενότης, χαρακτήρ εξεγέρσεως, χαρακτήρ θρησκείας και πολιτείας, και χαρακτήρ της Ελευθερίας και η επιτυχία ήτο πλήρης. Όμοιον του 21 εμφανίζεται το του 1940, το οποίον ενθυμίζει το παρελθόν πλήρες δόξης και αυταπαρνήσεως. Και τέλος ανέφερε ότι η προς την πατρίδα αγάπη παρά τοις Έλλησιν ήτο διαρκής, ο δε προς την Ελευθερίαν έρως υπεξέκαιεν αενάως τον προς Εθνικήν αποκατάστασιν γενικόν παρ΄ αυτοίς πόθον. Η όλη τελετή έληξε με τον πολυχρονισμό του Βασιλέως, το δε εκκλησίασμα εζητωκραύγασεν υπέρ Αυτού, του Έθνους και της Αιγύπτου¨.

Τάντα : ¨Με μεγάλην σεμνότητα και αληθινόν πατριωτικόν παλμόν διεξήχθη ο εορτασμός της επετείου της 28ης Οκτωβρίου και της Σημαίας εις τα Κοινοτικά μας Ιδρύματα. Η εκκλησία στολισμένη με τα ελληνικά χρώματα και η παρουσία προσκόπων και οδηγών προκαλεί συγκίνησιν. Κατά τις 10:30 π.μ. ετελέσθη Πάνδημος Δοξολογία, της οποίας προέστη η Α.Σ. ο Μητροπολίτης Ερμουπόλεως κ.κ. Ευάγγελος συμπαραστούμενος υπό του Πρωτοσυγκέλλου κ. Σωφρονίου και του ιερομονάχου κ. Βασιλείου. Ο Άγιος Ερμουπόλεως προκάλεσε ρίγη ενθουσιασμού με τον ενθουσιώδη λόγον τον οποίον εξεφώνησε, αναπτύσων την ιστορικήν ημέραν του ΟΧΙ, τας θυσίας του αδαμάστου Ελληνικού στρατού, ο οποίος έγραψε μίαν από τας ωραιότερας σελίδας του επάνω στα βουνά της Πίνδου και κατέληξε ζητωκραυγάσας υπέρ του Έθνους, των ενόπλων δυνάμεων και του Προέδρου της Αιγυπτιακής Δημοκρατίας στρατηγού Μωχάμετ Ναγκίμπ. Κατόπιν έλαβε χώραν ο εορτασμός της Σημαίας εις τον περίβολον των Σχολών. Ο Διευθυντής των Εκπαιδευτηρίων κ. Π. Τρανάκος εξεφώνησε σύντομον λόγον και απευθυνόμενος προς τους μαθητάς εξώορκισε αυτούς να εκτιμούν και σέβονται το σύμβολον της Πατρίδος μας, προτρέψας αυτούς να είναι επιμελείς κατά την μαθητικήν των ζωήν, εις την μετασχολικήν δε φιλόπονοι και ευσυνείδητοι. Τας δύο αυτάς τελετάς ετίμησαν δια της παρουσίας των ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ερμουπόλεως κ.κ. Ευάγγελος μετά του υπ΄ αυτόν κλήρου, ο Πρόξενος της Ελλάδος κ. Ν. Ιγγλέσης, ο Πρόεδρος της Κοινότητος κ. Ν. Παπαστρατηγάκης μετά του Διοικητικού Συμβουλίου της Κοινότητος, η Πρόεδρος των Οδηγών, η Πρόεδρος της Φιλοπτώχου και πλήθος παροίκων¨.

Ζαγαζίκ : ¨Την περασμένη Τετάρτη και ώρα 10:30 π.μ. εις την εκκλησία των Τριών Ιεραρχών ετελέσθη επίσημος δοξολογία παρουσία του κ. Προξένου Ε.Α. Σκορπολέζου παρισταμένης της Κοινοτικής Επιτροπής, των Κυριών Φιλοπτώχου, διδάσκοντος προσωπικού, προεδρείων Ενώσεως και ΠΕΝΣ και άλλων ομογενών γονέων, κλπ. Στο προαύλιο της Εκκλησίας διεξήχθη εν συνεχεία η Εορτή της Σημαίας. Αφού πρώτον ο νέος διευθυντής του Ημιγυμνασίου κ. Σ. Βασιλείου ώρισε σημαιοφόρον του σχολικού έτους 1953-54 τον Ζώλην Εμμ. και δύο μαθητρίας ως φρουρούς, απήγγειλε τον όρκον προς την Σημαίαν. Κατόπιν, μαθηταί και μαθήτριαι εξεφώνησαν διαφόρους προσφωνήσεις προς την Σημαίαν, ενώ κατά τα διαλλείματα έψαλαν διάφορα πατριωτικά άσματα υπό την καθοδήγησιν του νέου ιεροψάλτου της Κοινότητας μας κ. Αναστασίου από την Αλεξάνδρεια. Τέλος, ο Πρόξενος μας εξεφώνησε σπουδαίον πατριωτικόν λόγον, τονίσας ιδίως ότι η Εθνική Εορτή της 25ηςΜαρτίου 1821 και εκείνη της 28ης Οκτωβρίου 1940 αποτελούν τα δύο ισότιμα ορόσημα στα οποία αποβλέπει όχι μόνον κάθε Έλληνας, αλλά και κάθε πεπολιτισμένος άνθρωπος. Παρέσχε πατριωτικάς υποδείξεις και συμβουλάς εις τους μαθητάς, περαίνων, ότι σήμερα η Ελλάδα, κατόπιν των αγώνων των παιδιών της, κατέστη δύναμις υπολογίσιμος διεθνούς σημασίας, ανασυγκροτουμένη διαρκώς και προοριζομένη να καταλάβη σπουδαία θέσιν μεταξύ των πεπολιτισμένων εθνών. Η ωραία Εορτή έληξε με τον Εθνικόν Ύμνον ψαλλέντα υπό των μαθητών, οπότε οι παριστάμενοι απήλθον για να συγκεντρωθούν εντός ολίγου στο Προξενείον, όπου προσεφέρθησαν υπό του κ. Προξένου αναψυκτικά¨.

Μανσούρα : ¨Εις την παροικίαν μας ο εορτασμός της επετείου του ΟΧΙ ήρχισεν από της επετείου της απελευθερώσεως της Θεσσαλονίκης, ο εορτασμός της οποίας, ομού με τον αγιασμόν επί τη ενάρξει του νέου Σχολικού Έτους και την Εορτήν της Σημαίας, απετέλεσαν το πρώτον μέρος της εορτής. Ακολούθως, κατά την ημέραν της επετείου της 28ης Οκτωβρίου ετελέστη Δοξολογία κατά την οποίαν η Παροικία μας προσήλθεν αθρόα. Προσήλθαν επίσης μετά των Λαβάρων των μαθηταί, μαθήτριαι, προσκόποι, οδηγοί και λυκόπουλα. Μετά την Δοξολογίαν, ο διευθύνων το Υποπροξενείον κ. Χατζηνικόλας ωμίλησεν επί της σημασίας της εορταζομένης επετείου. Το απόγευμα του Σαββάτου, η Επέτειος του ΟΧΙ εωρτάσθη με πλήρες εορταστικόν πρόγραμμα υπό των μαθητών και με ομιλητήν τον τελειόφοιτον κ. Ευστρ. Καρτσούνην. Το βράδυ της ίδιας ημέρας η Ελληνική Λέσχη εκάλεσε την Παροικίαν μας προς εορτασμόν, κατά τον οποίον ωμίλησε ο καθηγητής του Γυμνασίου μας κ. Ηρ. Καραναστάσης, ο οποίος δι΄ επιτυχούς παραλληλισμού της 28ης Οκτωβρίου προς όλας τας προ αυτής επετείους, απέδειξε την διακρίνουσαν αυτάς αλληλουχίαν, την οφειλομένην εις την ψυχικήν δύναμιν που διέκρινε τον Ελληνικόν Λαόν εις όλα τα στάδια της ιστορικής ζωής του. Η ομιλία του κ. Καραναστάση προεκάλεσε ενθουσιώδη χειροκροτήματα. Ακολούθως προσεφέρθησαν αναψυκτικά και πολλοί παρέμειναν δια να συνεχίσουν τον εορτασμόν και πέραν του μεσονυκτίου¨.