Τα αστυνομικά τμήματα (καρακόλια) της Αιγύπτου

Η αστυνομία της παλιάς Αιγύπτου αντανακλούσε κατά κάποιο τρόπο το συσχετισμό δυνάμεων στη χώρα. Στην κατώτερη βαθμίδα βρισκόταν ο ¨ghafir¨, γκαφίρης ελληνιστί, ο με λιγότερη εξουσία, ο χειρότερα αμειβόμενος και ο χειρότερα εκπαιδευμένος αστυνομικός. Τα αστυνομικά τμήματα ονομάζονταν ¨caracols¨, γι΄ αυτό και οι Αιγυπτιώτες καλούσαν τους αστυνομικούς καρακόληδες. Ο επικεφαλής του τμήματος ονομαζόταν ¨mamur¨, εξελληνισμένα μαμούρης. Πάνω από το σώμα των γκαφίριδων υπήρχε μία ευρωπαϊκή ιεραρχία. Έτσι ως τη δεκαετία του 1880 οι περισσότεροι ξένοι αστυνομικοί στην Αλεξάνδρεια ήταν Ιταλοί, ενώ μετά τη βρετανική κατοχή ένας αριθμός άλλων ξένων στρατολογήθηκε, συμπεριλαμβανομένων Ελβετών, Τούρκων και Αλβανών, με τους δύο τελευταίους να ¨αποσύρονται¨ μετά τις διαδηλώσεις της αστυνομίας που έλαβαν χώρα το 1883. Στις αρχές του 20^ου αιώνα Βρετανοί αξιωματικοί αντικατέστησαν τους αντίστοιχους Ιταλούς, ενώ οι υψηλότερες βαθμίδες ήταν αποκλειστικά στα αγγλικά χέρια.

          Στην Αλεξάνδρεια του 20^ου αιώνα οι γειτονιές αντικατόπτριζαν το διαχωρισμό των τάξεων. Έτσι στο Λαμπάν και το Ατταρίν, που διέθεταν αστυνομικά τμήματα, διέμενε η κατώτερη τάξη με αξιοσημείωτους πληθυσμούς ξένων, κυρίως Ελλήνων και Ιταλών, ενώ οι ανώτερες τάξεις ζούσαν σε περιοχές όπως το Ράμλι και το Μωχαρέμπεϊ.

          Φυσικά δεν θα μπορούσε η αιγυπτιακή Αστυνομία να μην έχει στις τάξεις της και Αιγυπτιώτες καρακόληδες, όπως ο Ευστάθιος Πεδιωτάκης στην Αλεξάνδρεια, προπάππους του γράφοντος. Αξίζει όμως να σημειωθούν δύο Αιγυπτιώτες που κατείχαν υψηλές θέσεις στην Αστυνομία. Ο ταγματάρχης Βίκτωρ Αργυρίδης που υπηρέτησε από το 1917 ως το 1950 και ο Θεμιστοκλής Μάρκου Βέης που προσλήφθηκε το 1919 και αποστρατεύτηκε το 1947 με το βαθμό του Ταξίαρχου, ξεχωρίζοντας στη δίωξη του παγκοσμίου λαθρεμπορίου ναρκωτικών.

          Η αλλαγή του σκηνικού στα της αιγυπτιακής Αστυνομίας έρχεται το 1936, όταν και υπογράφτηκε η Αγγλο-Αιγυπτιακή Συνθήκη που προέβλεπε την απόσυρση όλων των βρετανικών στρατευμάτων από την Αίγυπτο, εκτός εκείνων που ήταν απαραίτητα για την προστασία της Διώρυγας του Σουέζ, ενώ η Βρετανία θα προμήθευε και θα εκπαίδευε το στρατό της Αιγύπτου και θα έσπευδε προς βοήθεια της σε περίπτωση πολέμου. Η συνθήκη δεν ικανοποίησε τους Αιγυπτίους εθνικιστές που απαιτούσαν πλήρη ανεξαρτησία, με αποτέλεσμα ένα κύμα διαδηλώσεως να ξεσπάσει σε όλη τη χώρα εναντίον τόσο των Άγγλων, όσο και του αιγυπτιακού κόμματος Ουάφντ που υποστήριξε τη συνθήκη.

 Πεδιωτάκης Ευστάθιος (καρακόλης)

          Μετά λοιπόν από τη Συνθήκη αυτή τα αγγλοκρατούμενα αστυνομικά τμήματα παραδόθηκαν στους Αιγυπτίους. Χαρακτηριστικό είναι ένα άρθρο του 1937 με τίτλο ¨Η χθεσινή επίσημος παράδοσις του Αγγλικού Καρακολίου¨, αναφερόμενο στο τμήμα του Ατταρινιού, το οποίο για την ιστορία και παραθέτουμε :

          ¨Χθες το απόγευμα εγένετο μετά πάσης επισημότητας η παράδοσις του Αγγλικού Καρακολίου στην Αιγυπτιακήν Κυβέρνησιν. Από ενωρίς πλήθη λαού είχον κατακλύσει τας γύρω οδούς ζητωκραυγάζοντα υπέρ της Κυβερνήσεως και της εθνικής ανεξαρτησίας.

          Αστυνομική δύναμις με επί κεφαλής ανωτέρους αξιωματικούς ετήρει την τάξιν, το δε οίκημα του αστυνομικού τμήματος είχε διακοσμηθή καταλλήλως.

          Την 4:30 εν μέσω των χειροκροτημάτων του κοινού έφθασε τμήμα στρατού με επί κεφαλής την μουσικήν της αστυνομίας. Εις την θέαν του στρατού τα πλήθη κατελήφθησαν υπό ενθουσιασμού και η ατμόσφαιρα εδονείτο από τας ζητωκραυγάς των, τα δε γύρω παράθυρα, εξώσται και δώματα ήσαν κατάμεστα κόσμου.

          Πρώτος εκ των επισήμων κατέφθασεν ο Διοικητής Αλεξανδρείας, ηκολούθησαν δύο ανώτεροι Άγγλοι αξιωματικοί, οι αντιπρόσωποι των δικαστών και των ανωτέρων δημοσίων υπηρεσιών και την 5:05 αφίχθη ο αντιπροσωπεύων τον Πρέσβην της Αγγλίας κ. Κέλλυ, τον οποίον ο λαός υπεδέχθη με παρατεταμένα χειροκροτήματα, ενώ το παριστάμενον σώμα στρατού παρουσίαζεν όπλα και η μουσική ανέκρουε τον Αγγλικόν Ύμνον. Ολίγα λεπτά αργότερον ενεφανίσθη το αυτοκίνητον του κ. Πρωθυπουργού. Ολόκληρος ο χώρος εδονήθη από χειροκροτήματα, αι παρατεταγμέναι στρατιωτικαί δυνάμεις παρουσίαζον όπλα, η μουσική ανέκρουε τον Αιγυπτιακόν Ύμνον και ουρανομήκεις ζητωκραυγαί εγέμισαν την ατμόσφαιραν : ¨Με τον Ναχάς εώς το τέλος¨. ¨Με τον Ναχάς και μόνον με τον Ναχάς¨.

          Ο πρωθυπουργός κατήλθε του αυτοκινήτου μειδιών, έσπευσε δε προς αυτόν ο κ. Κέλλυ, όστις τον υπεδέχθη, ανταλλάξας μετ΄ αυτού θερμήν χειραψίαν.

          Μετά τας σχετικάς συστάσεις, ο κ. Κέλλυ είπε τα εξής : ¨Με την εφαρμογήν της Αγγλο-Αιγυπτιακής Συνθήκης αι Αγγλικαί στρατιωτικαί αρχαί ήσαν της γνώμης ότι το πνεύμα της συνθήκης καθίστα εύθετον την απομάκρυνσιν της αγγλικής φρουράς από το αστυνομικόν τμήμα του Ατταρίν. Η φρουρά αύτη δια τούτο απεσύρθη αμέσως και είμαι ευτυχής σήμερον παραδίδων το αστυνομικόν τμήμα εις την Κυβέρνησιν και τον Αιγυπτιακόν λαόν, αντιπροσωπευόμενον υπό της Α.Ε. του πρωθυπουργού¨.

          Απαντών, ο Ναχάς πασάς είπε τα εξής γαλλιστί : ¨Είμαι πολύ ευτυχής παραλαμβάνων από την Α.Ε. τον Πρεσβευτήν, τον αντιπρόσωπον της Αγγλικής Κυβερνήσεως, εν ονόματι του Αιγυπτιακού λαού και της Κυβερνήσεως του, το Αγγλικόν καρακόλιον του Ατταρίν. Μετά χαράς διαβεβαιώ ότι αυτή η παράδοσις είναι συνέπεια της Αγγλο-Αιγυπτιακής Συνθήκης, η οποία προβλέπει την διαφύλαξιν της εκατέρωθεν με τας ιδίας φιλικάς διαθέσεις και την αυτήν καλήν έννοιαν και την οποίαν το μέλλον θα ενισχύση¨.

          Επευφημίαι εκάλυψαν τας τελευταίας λέξεις του Ναχάς πασά, μεθ΄ ο ο στρατός παρουσίασεν όπλα, η μουσική ανέκρουσε τον Αγγλικόν Ύμνον και η Αγγλική σημαία υπεστάλη, ενώ τα πλήθη εζητωκραύγαζον : ¨Ζήτω η Αγγλία, μήτηρ της Ελευθερίας¨.

          Αμέσως κατόπιν και ώραν 5:18 ακριβώς, με τας αυτάς πάντοτε στρατιωτικάς τιμάς και ενώ ο συγκεντρωμένος λαός εχειροκρότει, η Αιγυπτιακή σημαία υψώθη εις τον ιστόν και ενθουσιώδεις ζητωκραυγαί εκάλυψαν τας τελευταίας στροφάς του Αιγυπτιακού Ύμνου.

          Ο Ναχάς πασάς στραφείς τότε προς τους επισήμους, προσεκάλεσεν αυτούς εντός του αστυνομικού τμήματος : ¨Ιτφαντάλου αντίνα¨.

          Πάντες οι προσκεκλημένοι ανήλθον εις τον εξώστην, όπου τους ανέμενε πλούσιον τέιον, ενώ η μουσική της Αστυνομίας εξηκολούθησε να παιανίζη διάφορα ενθουσιώδη εμβατήρια.

          Η Αιγυπτιακή σημαία, κυματίζουσα επί του ιστού της, έκλεινεν στοργικά εις τας πτυχάς της την Ελευθερίαν και υπό το θρόισμα της ο λαός εζητωκραύγαζε την προσωποποιημένην πλέον εθνικήν του ανεξαρτησίαν.

          Η χθεσινή τελετή υπήρξεν ο τελευταίος σταθμός της Αιγύπτου προς την πολιτικήν της αποκατάστασιν¨.

Ας σημειωθεί πως στις αρχές του 1949 αντικαταστάθηκαν τα ακριβά κόκκινα φέσια που φορούσαν οι καρακόληδες με τα φθηνότερα πηλίκια για τους αξιωματικούς και τις κάσκες για τους απλούς αστυνομικούς. Ήταν τριών χρωμάτων, μαύρο, λευκό και χακί σύμφωνα με το χρώμα της στολής, ενώ το πηλίκιο των ανώτερων αξιωματικών έφερε κόκκινη κορδέλα.

Πηγές : D. Woodward ¨Hats and Tarbooshes¨, dar.ancegypt.edu (2/12/2017) – en.wikipedia.org (2/12/2017) – ¨Ταχυδρόμος¨, Αλεξάνδρεια 12/10/1937, 22/1/1949, 20/1/1956 – Ν. Νικηταρίδης ¨Αιγυπτιώτικες Προσωπικότητες του Χθες¨, Αθήνα 2017, σ. 327

                                                                                                                                          Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ