Μιχάλης Μπίσκος: «Το πέρασμα των Ελλήνων από την Αίγυπτο, άφησε πίσω του μία τεράστια και αναντικατάστατη πολιτιστική κληρονομιά»

Σύντομη αναφορά στην Αυγυπτιώτικη Πολιτιστική μας Κληρονομία από τον Μιχάλη Μπίσκο.

«Το πέρασμα των Ελλήνων από την Αίγυπτο, άφησε πίσω του μία τεράστια και αναντικατάστατη πολιτιστική κληρονομιά, γεγονός που φορτίζει όλους εμάς τους απανταχού Αιγυπτιώτες με την ευθύνη διατήρησης της, διαφύλαξης της αλλά προπαντός και προβολής αυτής της κληρονομιάς. Όπως θα διαβάσετε στη συνέντευξης μας, Μοναστήρια, Ναοί, Σχολεία, Ορφανοτροφεία, Νοσοκομεία, Γηροκομεία κι άλλα, συγκροτούν αυτή την μοναδική κληρονομιά μας όπου ορισμένα από αυτά τα κτίσματα όσα μπόρεσαν τελικά να διασωθούν, κοσμούν ακόμη και σήμερα τις διάφορες πόλεις της Αιγύπτου, δηλώνοντας την Ελληνική τους παρουσία στα σημεία εκείνα που τα θεμελίωσαν οι πρόγονοί μας. Ανατρέχοντας στις καταγεγραμμένες ημερομηνίες της Αιγυπτιώτικης ιστορίας μας, εάν χρονολογικά εξαιρέσουμε την περίοδο ανέγερσης των τριών Ι. Μονών, Αγ. Γεωργίου Καϊρου, Αγ. Αικατερίνης Σινά και Αγ. Σάββα Αλεξανδρείας καθώς επίσης και του καθεδρικού Ι. Ναού Αγ. Νικολάου στο Χαμζάουι Καϊρου (383 – 1676) ένα διάστημα 13 αιώνων, τότε διαπιστώνουμε ότι όλα τα υπόλοιπα κτίσματα που συγκροτούν την πολιτιστική μας κληρονομιά, υλοποιήθηκαν στην περίοδο (1847 – 1937) δηλαδή από τα μέσα του 19ου αιώνα έως τα μέσα του 20ου αιώνα. Για τους δημιουργούς αυτής της κληρονομιάς είναι ανάγκη να τονίσουμε ότι ο Ελληνισμός της Αιγύπτου, ξεκινώντας από τον ανώνυμο βιοπαλαιστή των απομονωμένων χωριών, έως τον επώνυμο μεγάλο ευεργέτη της περιόδου της οικονομικής ανάπτυξης των παροικιών μας, υπήρξαν αυτοί οι χρηματοδότες και οι χορηγοί που με τον μόχθο τους και τα οράματα τους, χρηματοδότησαν, δημιούργησαν και μας κληροδότησαν αυτή την ανεκτίμητη κληρονομιά. Μέσα από αυτή την σύντομη αναφορά μας, εάν πράγματι επιθυμούμε να διασωθεί επί της ουσίας η κληρονομιά μας αυτή, θα πρέπει καταρχάς να ξεκινήσουμε από την λεπτομερή απογραφή της, καταγράφοντας σε όλη την επικράτεια της Αιγύπτου όλα τα ακίνητα που ακόμη σώζονται και συγκροτούν αυτή την κληρονομιά. Μετά την απογραφή, θα πρέπει να ακολουθήσει η ιεράρχηση των αποκαταστάσεων σύμφωνα πάντοτε με τις ανάγκες διάσωσης που θα προκύψουν και την δυνητικές προοπτικές χρηματοδότησης των. Σε κάθε περίπτωση αν πράγματι εμείς οι σημερινοί Αιγυπτιώτες, πιστεύουμε ότι είναι ανάγκη να διασωθεί ότι απόμεινε από αυτή την Κληρονομιά μας, τότε η απογραφή σίγουρα είναι ένα στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε προς το παρών και να συνεχίσουμε στα επόμενα βήματα της διάσωσης, διαφορετικά τα περισσότερα ακίνητα που συγκροτούν αυτή την Κληρονομιά μας, δυστυχώς είναι καταδικασμένα να χαθούν.»

Μ. Μπίσκος

Η συνέντευξη στην Πέρσα Κουμούτση:

-Αγαπητέ κ Μπίσκο, Τα τελευταία χρόνια ασχολείστε με έργα αποκατάστασης και διάσωσης της πλούσιας Αιγυπτιώτικης πολιτιστικής μας κληρονομιάς που έχει απομείνει στην Αίγυπτο. Μιλήστε μας για το πολύ σπουδαίο αυτό εγχείρημα. Πότε ξεκινά, ποια ήταν τα κίνητρα, οι στόχοι:

Είναι γεγονός ότι η Αιγυπτιώτικη Πολιτιστική μας Κληρονομία η οποία αποτελείται από Μοναστήρια, Ναούς, Σχολεία, Ιδρύματα, Νοσοκομεία, Λέσχες, Σωματεία, Επαύλεις κλπ, με όσα από τα κτίρια τις έχουν παραμείνει όρθια, είναι αυτά που κοσμούν μέχρι και σήμερα τις διάφορες πόλεις της Αιγύπτου.

Επομένως το εγχείρημα της διάσωσης και συντήρησης αυτής της ανεκτίμητης Κληρονομιάς, με ότι έχει απομείνει από αυτήν, πιστεύω ότι πρέπει να είναι και το μέγα ζητούμενο, για μία συντονισμένη προσπάθεια διαφύλαξης της από όλους εμάς τους σημερινούς Αιγυπτιώτες, και αυτό αν πράγματι πιστεύουμε στην ανάγκη διάσωσης της.

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια ευρισκόμενος στην Αίγυπτο για επαγγελματικούς λόγους, ξεκίνησα την ενασχόληση μου και με έργα αποκατάστασης και διάσωσης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, τα οποία προφανώς ως Αιγυπτιώτης έχουν ιδιαίτερη σημασία για μένα.

Πηγή: ekkairo.org/

-Πριν από δυο χρόνια, αν δεν κάνω λάθος, αποκαταστήσει εκ βάθρων τον κοινοτικό Ναό Αγ. Κων/τίνου και Ελένης στο Μπουλάκο του Καϊρου ενώ συμβάλατε τα μέγιστα στην αναστήλωση του Πατριαρχικό Καθεδρικού Ναού Αγ. Νικολάου στην περιοχή Χαμζάουι. Τι σημαίνουν για σας προσωπικά τα έργο αυτά;

Ο Ι. Ναος Αγ. Κων/τίνου και Ελένης στο Μπουλάκο ο οποίος υπήρξε το κόσμημα της Καϊρινής παροικίας, πρόκειται για Αρχιτεκτονικό αριστούργημα Έλληνο- Βυζαντινού μνημείου που σχεδιάστηκε το 1904 και ολοκληρώθηκε το 1914, με εξαίρετα διακοσμητικά στοιχεία εξωτερικά και εσωτερικά του Ι. Ναού και πολύ αξιόλογη εσωτερική διακόσμηση. Ο αρχιτεκτονικός τύπος του Ναού είναι Τρίκλιτος Τρουλαία Βασιλική με χαρακτήρα Νεοελληνικό.

Τα έργα αποκατάστασης στο Ι. Ναό Αγ. Κων/τίνου και Ελένης πραγματοποιήθηκαν σε τρεις διαδοχικές φάσεις, η πρώτη φάση κάλυψε όλα τα εξωτερικά έργα υποδομής περιμετρικά του Ναού, η δεύτερη φάση κάλυψε τις εργασίες σε όλο το εξωτερικό περίβλημα και η τρίτη φάση κάλυψε τις εργασίες σε όλο τον εσωτερικό χώρο.

Ο Καθεδρικός Ι. Ναός του Αγ. Νικολάου στο Χαμζάουι, ο οποίος αποτελούσε εδώ και αιώνες την έδρα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας στην πρωτεύουσα της Χώρας, κτίστηκε περί τον 14ο αιώνα, και υπήρξε σημαντικότατο κέντρο της Χριστιανοσύνης. Ο αρχιτεκτονικός τύπος του Ι. Ναού είναι Τρίκλιτος Βασιλική με τυφλό εσωτερικό ελλειψοειδή τρούλο στο μεσαίο κλίτος, όπως οικοδομούνταν τότε οι Ι. Ναοί επί Τουρκοκρατίας.

Τα έργα αποκατάστασης στο Ι. Ναό Αγ. Νικολάου πραγματοποιήθηκαν σε δύο διαδοχικές φάσεις, η πρώτη φάση κάλυψε όλα τα εξωτερικά έργα υποδομής περιμετρικά του Ναού με τις υπάρχουσες αποθήκες, η δεύτερη φάση κάλυψε τις εργασίες σε όλο το εξωτερικό περίβλημα, ενώ εκκρεμεί η έναρξη της τρίτης φάσης που θα καλύψει τις εργασίες σε όλο τον εσωτερικό χώρο.

Τα δύο παραπάνω έργα αποκατάστασης που ανέλαβα και τα οποία σκοπό είχαν την διαφύλαξη και διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, αποτελούν για μένα προσωπικά τίτλο τιμής των έργων που έχω υλοποιήσει έως τώρα, γιατί με την χάρη του Θεού αξιώθηκα να συμμετέχω σε μία τόσο αξιόλογη προσπάθεια και η οποία σχετίζεται με την διάσωση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

-Τι σημαίνει για τους Έλληνες της Αίγυπτου η διάσωση των εμβληματικών κτισμάτων της κοινότητας; πώς θα περιγράφατε την απήχηση μια τέτοιας ενέργειας στη συλλογική συνείδηση του Αιγυπτιώτη Ελληνισμού;

Η πρόσφατη αναστύλωση του Κοινοτικού Ναού Αγ. Κων/τίνου και Ελένης στο Μπουλάκο του Κάιρου, όπου μετά την αποκατάσταση του ο συγκεκριμένος Ναός πιο στέρεος από ποτέ, στέκεται και πάλι όρθιος αναγεννημένος και ανανεωμένος, στο σημείο εκείνο που τον θεμελίωσαν οι πρόγονοί μας, στέλνοντας και πάλι ξανά μηνύματα μακραίωνης και δυναμικής παρουσίας της Ελλάδας και της Ορθοδοξίας, από την φιλόξενη χώρα της Αιγύπτου.

Το γεγονός αυτό νομίζω ότι είναι το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα που εκ των πραγμάτων αγγίζει όλους μας και εκπέμπει ένα ισχυρό μήνυμα ανάτασης και υπερηφάνειας στους απανταχού Έλληνες Καϊρινούς αλλά και στους Αιγυπτιώτες γενικότερα.

-Ποιες ήταν οι δυσκολίες που αντιμετωπίσατε και ποια ή απήχηση της Αιγυπτιακής πλευράς;

Κατά την διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης οι κυριότερες δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε για παράδειγμα στους Ι. Ναούς, ήταν αφενός οι επισκευές των θεμελίων τους και η προστασία τους από την υπάρχουσα υπεδάφια υγρασία των, και αφετέρου τα έργα υποστύλωσης στην ανοδομή εντός και εκτός των Ναών, και τέλος τα έργα ενίσχυσης και αποκατάστασης των στεγών τους. Οι καταπονημένες και κορεσμένες με υπεδάφια υγρασία θεμελιώσεις, από-συμφορήθηκανι με την κατασκευή κατάλληλων αποστραγγιστικών δικτύων ενώ παράλληλά υγρό- μονώθηκαν με ενέματα και κατάλληλα υλικά.

Εδώ θα πρέπει να προσθέσουμε, ότι στα έργα των αποκαταστάσεων και πριν ξεκινήσουν τα έργα οποιονδήποτε επισκευών τους, πρέπει να προηγηθεί η εκπόνηση ειδικής Μελέτης εκτίμησης των ζημιών που υπάρχουν και μετά θα ακολουθήσει η εκπόνηση Μελέτης εφαρμογής η οποία θα αναλύει λεπτομερώς την πρόταση των απαιτούμενων επεμβάσεων που πρόκειται να υλοποιηθούν.

Τέλος όσον αφορά την έκδοση των απαιτούμενων αδειοδοτήσεων από τις αρμόδιες Αιγυπτιακές αρχές και φορείς, σχετικά με τις εργασίες αποκατάστασης που πρόκειται να υλοποιήσουμε, η διαδικασίες έκδοσης που προβλέπονται είναι σχετικά επίπονες, αρκετά χρονοβόρες και με πολύ γραφειοκρατία.

-Μιλήστε μας για τα άλλα συναφή έργα αποκατάστασης στην Αίγυπτο. Την Πρεσβευτική κατοικία για παράδειγμα, που αποτελεί πραγματικό κόσμημα αρχιτεκτονικής στην καρδιά του Καίρου, αλλά και για τα λοιπά έργα.

Η πρώτη μου εργασία αποκατάστασης ήταν η ανακαίνιση της ιστορικής Πρεσβευτικής κατοικίας στο Ζαμαλεκ του Καϊρου, στην οποία ως γνωστόν κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, εγκαταστάθηκε η τότε εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση του Καϊρου με τον Βασιλέα Γεώργιο τον Β’, από τον Απρίλιο του 1941 έως τον Οκτώβριο του 1944. Πράγματι πρόκειται για ένα υπέροχο Νεοκλασικό τριώροφο κτίριο και αποτελεί ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα στην καρδιά του Καϊρου. Σήμερα η Πρεσβευτική κατοικία ανήκει στο Ελληνικό Δημόσιο.

Η δεύτερη εργασία αποκατάστασης ήταν η ριζική ανακαίνιση του επίσης ιστορικού εντευκτηρίου του Ελληνικού Κέντρου Καϊρου, με νέα έργα στην υποδομή του, την νέα επίπλωση του, τον νέο εξοπλισμό του και την πλήρη ανακαίνιση των αιθουσών του. Τελευταία και προ Κορωνοϊού εργασία που προλάβαμε ήταν η έναρξη της αποκατάστασης της Προξενικής κατοικίας (Βίλλα Βολανάκη) στην Αλεξάνδρεια όπου αντικαταστάθηκε προς το παρών όλη η παλαιά κεραμοσκεπής στέγη με νέα.

-Σας ευχαριστούμε θερμά

Ο Μιχάλης Μπίσκος γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Κάϊρο της Αιγύπτου από Έλληνες γονείς. Τα σχολικά του χρόνια ξεκίνησαν στο δημοτικό σχολείο της Ελληνικής Κοινότητος Ασιούτ της άνω Αιγύπτου και ολοκληρώθηκαν το 1967 στο Ελληνικό πρακτικό λύκειο της Αμπετείου Σχολής στο Κάϊρο. Σπούδασε πολιτικός μηχανικός στο Πολυτεχνείο του Καΐρου και στην συνέχεια στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο. Το 1974 ξεκίνησε την καριέρα του στην περιοχή του Αραβικού Κόλπου, εργαζόμενος σε μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες και το 1981 επέστρεψε στην Ελλάδα όπου ασχολήθηκε κυρίως ως ελεύθερος επαγγελματίας σε οικοδομικά και βιομηχανικά έργα. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια επιχειρεί στην Αίγυπτο όπου εκτός από οικοδομικά έργα, ασχολείται και με έργα αποκατάστασης και διάσωσης της πλούσιας Αιγυπτιώτικης πολιτιστικής μας κληρονομιάς που έχει απομείνει στην Αίγυπτο. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια έχει ανακαινίσει την ιστορική Πρεσβευτική κατοικία στο Ζαμάλεκ του Καϊρου και το εντευκτήριο του Ελληνικού Κέντρου Καϊρου, έχει αποκαταστήσει εκ βάθρων τον Κοινοτικό Ι. Ναό Αγ. Κων/τίνου και Ελένης στο Μπουλάκο του Καϊρου και τον Πατριαρχικό Καθεδρικό Ι. Ναό Αγ. Νικολάου στο Χαμζάουι, τέλος έχει ξεκινήσει την αποκατάσταση της Προξενικής κατοικίας (Βίλλα Βολανάκη) στην Αλεξάνδρεια. Το 1992 ίδρυσε στην Αθήνα με άλλους συντοπίτες του Καϊρινούς τον γνωστό «Σύλλογο Ελλήνων Καΐρου» στον οποίο προεδρεύει έως και σήμερα. Μιλάει αραβικά και αγγλικά. Είναι παντρεμένος και έχει δύο παιδιά.