Όταν ο Γιάννης Φουρτούνας συνάντησε τον Γαβριήλ και τον Κυρμηδόλη

Βασίλης Α. Πουλαρίκας

Η αφορμή αλλά και η πρώτη σπίθα για αυτήν την συνέντευξη με τον κ. Γιάννη Φουρτούνα δόθηκε στην επίσημη παρουσίαση της έκδοσης της «Ακολουθίας των Αγίων Νεομαρτύρων του Καΐρου Γαβριήλ και Κυρμιδώλη» την οποία επιμελήθηκε ο ίδιος και παρουσιάστηκε το απόγευμα της Πέμπτης 28 Απριλίου στο Πατριαρχικό Κέντρο Μελετών και Διαλόγου της Ιεράς Μονή του Αγίου Γεωργίου Παλαιού Καΐρου παρουσία της Α.Θ.Μ. του Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής Θεοδώρου Β, κληρικών και πλήθους κόσμου.

Η σημασία της έκδοσης της Ιεράς Ακολουθίας, αλλά και οι πληροφορίες για την ζωή και το έργο των Αγίων ξεδιπλώθηκαν στις ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσες, αλλά και κατατοπιστικές ομιλίες από τον Καθηγούμενο της Ιεράς Μονής Πανοσιολογιώτατο Αρχιμανδρίτη Δαμασκηνό, τον  επιμελητή της έκδοσης κ. Φουρτούνα, και από τον Μακαριώτατο Πατριάρχη Θεόδωρο.

Είχα επισκεφτεί τον χώρο που είναι ο τάφος των Αγίων Γαβριήλ και Κυρμιδώλη σε μια από τις πρώτες  επισκέψεις μου στις δαιδαλώδεις κατακόμβες του Αγίου Γεωργίου. Είχα  θαυμάσει την μοναδική αρχιτεκτονική αποκατάσταση, αλλά και την υψηλής αισθητικής μουσειακή ανάδειξη του ιδιαιτέρως σημαντικού αυτού ιστορικού τόπου που μαρτύρησε ο Άγιος Γεώργιος, αλλά και που βασανίστηκαν και θάφτηκαν οι Άγιοι Νεομάρτυρες και αποτελεί στις μέρες μας, έναν αδιαμφισβήτητο πόλο έλξης ανθρώπων από τα πέρατα του κόσμου.

Μετά το τέλος της παρουσίασης ζήτησα από τον κύριο Φουρτούνα να συναντηθούμε ξανά με το φως της ημέρας αυτή την φορά μπροστά απο τους ταφους των Αγίων. Να περπατήσουμε παρέα στο ιστορικό αυτό σημείο και να το ξαναδώ μέσα από τα δικά του μάτια. Ήθελα να μάθω περισσότερα και “από πρώτο χ΄έρι” για την δική του προσωπική σχέση με τους Νεομάρτυρες, αλλά και για την πολύχρονη ερευνητική του συμμετοχή στην ολοκλήρωση αυτού του σημαντικού έργου. Τα μάτια του έλαμψαν από χαρά και δέχτηκε αμέσως να μου ανοίξει την καρδιά του, λέγοντάς με έμφαση ότι  τους αγαπά τους Αγίους αυτούς, γιατί είναι παλικάρια. Είναι παλικάρια της Ρωμιοσύνης. 

Ποιά ήταν η πρώτη σας επαφή με την Ιερά Ακολουθία των Αγίων Γαβριήλ και Κυρμιδώλη και ποιό ήταν το προσωπικό σας κίνητρο για να ασχοληθείτε με αυτό το έργο;

Η πρώτη μου επαφή με το χειρόγραφο της ακολουθίας των Αγίων Γαβριήλ και Κυρμηδόλη έγινε όταν επισκέφτηκα το Tμήμα χειρογράφων της Bιβλιοθήκης του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας στην Αλεξάνδρεια. Εκεί στο κώδικα υπ αριθ. 145 ανακάλυψα την ακολουθία και η συγκίνησή μου  ήταν πολύ μεγάλη καθώς είδα ότι από τα πολύ παλιά χρόνια τιμούσαν τους αγίους με ακολουθίες και λιτανείες.

Μάλιστα βρήκα και ένα κείμενο με την αρχαία διάταξη τη λιτανείας των ιερών λειψάνων τους που έκαναν πολλά θαύματα και μάλιστα, σύμφωνα με τις πηγές,  υπήρχε δίπλα στα άγιά τους λείψανα μέσα στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου στο Χαμζάουι ένας σωρός από αναθήματα και αφιερώματα από αυτούς που είχαν θεραπευθεί από τους αγίους.

Το προσωπικό μου κίνητρο ήταν η παράκληση δύο μοναχών από ένα μοναστήρι από την Πελοπόννησο να τους βρω περισσότερες πληροφορίες για τη ζωή και το μαρτύριο των Αγίων.

Σταθμός στην πρόοδο των ερευνών μου απετέλεσε η αφαίρεση των υδάτων του Νείλου από τα κάτω διαζώματα της ροτόντας του Αγίου Γεωργίου στο Παλαιό Κάιρο που είχαν πλημμυρίσει. Όταν η αμερικανική εταιρεία το 2003 αφαίρεσε και κατακράτησε τα νερά του Νείλου βγήκαν στο φως οι τάφοι των Αγίων που για δεκαετίες ήταν κρυμμένοι κάτω από την  επιφάνεια των υδάτων.

Πείτε μας λίγα λόγια για την πορεία της επιμέλειας της Ιεράς Ακολουθίας;

 Το συναρπαστικό ταξίδι της έρευνας των στοιχείων σε αρχεία και βιβλιοθήκες στην Αίγυπτο ως και στην Ελλάδα έγινε κατόπιν της υψηλής εντολής και ευλογίας του φιλοαγίου Πατριάρχη Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής κ. κ. Θεοδώρου, ο οποίος μου ανέθεσε την επιμέλεια της έκδοσης,  και τον οποίο θα ήθελα να τον ευχαριστήσω δημοσίως.

Σημαντικά βήματα για την ολοκλήρωση της εργασίας που μας ανατέθηκε, ήταν, μεταξύ άλλων, η μεταγραφή των χειρογράφων, οι λύσεις των γλωσσικών και φιλολογικών προβλημάτων, η συλλογή πληροφοριακού υλικού από τις διάφορες πηγές, η συμπλήρωση της ακολουθίας με τον ελλείποντα Κανόνα των Αγίων, ως και η σύνθεση Παρακλητικού Κανόνα για μια πληρέστερη από άποψη περιεχομένου έκδοση.

Η άψογη πολυτελής με βυζαντινά σχέδια και τετραχρωμία, προσεγμένη έκδοση που έγινε τον προηγούμενο μήνα είναι το σπουδαίο έργο του Πανοσιολογιώτατου Αρχιμανδρίτη κ. Δαμασκηνού, Ηγουμένου της Ιεράς Μονής Αγίου Γεωργίου Παλαιού Καΐρου που είχε αναλάβει την ευθύνη της έκδοσης της Ασματικής Ακολουθίας των Αγίων Γαβριήλ και Κυρμηδόλη, τον οποίο και συγχαίρουμε που το έφερε σε πέρας με μεγάλη επιτυχία. Είχε την επιμέλεια της διόρθωσης των κειμένων, της σελιδοποίησης, ως και της εκτύπωσης στις εξειδικευμένες εκδόσεις Σαΐτη στην Αθήνα.

Έχοντας έρθει τόσο κοντά στην ιστορία των Αγίων Νεομαρτύρων θα ήθελα να μας πείτε λίγα  λόγια για τα στοιχεία της ζωής τους, που σας συγκίνησαν προσωπικά.

Οι άγιοι Γαβριήλ και Κυρμηδόλης έζησαν στις αρχές του 16^ου αι. στο Κάιρο και εργάζονταν ως γραμματικοί σε ένα σπουδαίο άρχοντα. Οι άγιοι ήταν όμως πολύ πιστοί και ευλαβείς και η ευλάβειά τους εκίνησε τον φθόνο αλλοθρήσκων της περιοχής οι οποίοι τους συκοφάντησαν για να τους πιέσουν να αλλάξουν την πίστη τους.

Στο δικαστήριο, αν και τους έταξαν τιμές και δόξες επίγειες,  αυτοί παρέμειναν σταθεροί στη πίστη τους, δεν λιγοψύχησαν τα παλικάρια της ρωμιοσύνης. Τους χτύπησαν αλύπητα, τους βασάνισαν απάνθρωπα και τους έδειραν με ρόπαλα τόσο που έγινε κατακόκκινος ο τόπος από το χυμένο αίμα τους. Κατόπιν παράκλησης και ενεργειών του τότε Πατριάρχη Ιωακείμ του Πάνυ μετά το μαρτύριό τους παρέδωσαν οι αρχές τα λείψανά τους στο Πατριαρχείο.

Με συγκίνησε από το βίο τους το ότι ήταν νεαροί, δεν είχαν συμπληρώσει το 20^ο έτος της ηλικίας τους θυσίασαν τα νιάτα και την ζωή τους οι επίλεκτοι στρατιώτες του Χριστού, έχυσαν το αίμα τους οι δίδυμοι φάροι της Ορθοδοξίας, ομολόγησαν την πίστη τους και στεφανώθηκαν με τα στεφάνια της νίκης, οι ήρωες της χριστιανοσύνης και οι ένδοξοι διγενείς της ρωμιοσύνης, της Αιγύπτου το κλέος, του Καΐρου το καύχημα και της Εκκλησίας η δόξα!

Ποιά είναι τα επόμενα συγγραφικά σας σχέδια;

Μπορεί να μην είμαι γέννημα θρέμμα της Αιγύπτου και να μην έχω την τιμή να κατατάσσομαι στη χορεία των Αιγυπτιωτών, αλλά η ψυχή μου πλέον είναι ψυχή Αιγυπτιώτη και έχω αφιερώσει την ζωή μου στην ανάδειξη της ιστορίας του αιγυπτιώτη Ελληνισμού σε όλους τους τομείς, πολιτιστικούς και θρησκευτικούς και έχω προσφέρει όλες τις δυνάμεις μου αλλά και τα λίγα χαρίσματα που μου χάρισε ο Θεός στη διακονία αυτού του σκοπού. Τα μελλοντικά μου σχέδια είναι πολλά, κάποια από αυτά σε εξέλιξη και σύντομα θα ενημερωθείτε για τα νέα υπό έκδοση βιβλία μου.

Λίγα βιογραφικά λόγια για τον κ. Γιάννη Φουρτούνα

Ο Γιάννης Φουρτούνας είναι καθηγητής του πανεπιστημίου Al Azhar,  έχει την καθηγεσία της διδασκαλίας της Ελληνικής στο Ινστιτούτο Ξένων Γλωσσών του Αιγυπτιακού Στρατού  Ministry of Defense Language Institute και είναι μέλος του διδακτικού προσωπικού του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου Καΐρου. Συγγραφέας βιβλίων εκ των οποίων αρκετά είναι για τον αιγυπτιώτη ελληνισμό, λαογράφος, λεξικογράφος, ιστορικός, εξειδικευμένος στην κοπτολογία ζει μόνιμα στο Κάιρο από το 1995 έχει εργαστεί επί σειρά ετών στο Νέο Φως και είναι μέλος της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου από την οποία έχει λάβει τιμητική πλακέτα το 2010 για την προσφορά του, τιμήθηκε δε, μεταξύ άλλων, και από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας με τον Σταυρό του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Μάρκου το 2020.