Τα γλυπτά του Παρθενώνα και ο σωστός δρόμος της επιστροφής

«Θολό το μάτι που δεν δακρύζει

μπροστά στα ρημαγμένα σου ιερά

που τα ληστεύουν χέρια Βρετανών,

αυτών που έπρεπε φρουροί τους να’ ναι».

                                      Λόρδος Βύρων

Ότι ο Έλγιν και οι συνεργάτες του «κατερείπωσαν» τον Παρθενώνα και κατάκλεψαν τα γλυπτά του είναι γνωστό από την εποχή του λόρδου Βύρωνα. Το ειδεχθές αυτό έγκλημα επιβεβαιώθηκε επίσημα κατά τις σχετικές συζητήσεις που έγιναν στην Αγγλική Βουλή με πρώτο τον βουλευτή Hugh Hammerley να στηλιτεύει την συναλλαγή ως ανέντιμη και να προτείνει τελικά «να αγοραστεί η συλλογή των γλυπτών του Παρθενώνα από τον Έλγιν και να φυλαχθεί με ασφάλεια στο Βρετανικό Μουσείο, για να αποδοθεί, αφού αποκτήθηκε απρεπώς, όταν τη ζητήσει η παρούσα ή οποιαδήποτε μελλοντική κυβέρνηση των Αθηνών, χωρίς άλλες  διατυπώσεις ή διαπραγματεύσεις». (7 Ιουνίου 1816)

 Σε σχετική ομιλία που κλήθηκα να αναπτύξω στη Διπλωματική Ακαδημία του Υπουργείου Εξωτερικών στις 18 Νοεμβρίου 2019, για τους υποψήφιους ακολούθους του διπλωματικού σώματος, η οποία δημοσιεύθηκε στις 28 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους στην εφημερίδα «Δημοσιογράφος» με τίτλο «Κλεπταποδόχος ελληνικών μνημείων η Αγγλική Βουλή», τόνισα ιδιαίτερα ότι οι διαπραγματεύσεις για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα δεν πρέπει να γίνονται με τον εκάστοτε διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου, καθώς αυτός είναι δέσμιος της ευθύνης για τη φύλαξη των γλυπτών που διεκδικούμε. Αντίγραφο της δημοσίευσής μου με στόχο να τονισθεί ο διακυβερνητικός χαρακτήρας του θέματος προώθησα και στο Γραφείο του Πρωθυπουργού, ενώ το περιεχόμενο της ομιλίας, που είχα αναπτύξει στο ΥΠΕΞ, μετέφερε στο γραφείο της UNESCO στο Παρίσι ο ευφυής  διπλωμάτης Αθανάσιος Καυκαλίδης, νυν πρόξενος Λίμας Περού, Ισημερινού και Κολομβίας, μαζί με αντίτυπα του βιβλίου μου η «Μάχη του Μαραθώνα», όπου αποδεικνύεται η σχέση των γλυπτών του Παρθενώνα με την κοσμοϊστορική μάχη.

Στις 30 Σεπτεμβρίου 2021, συνήλθε η Επιτροπή της UNESCO, στην 22^η σύνοδός της, στο Παρίσι, όπου ψήφισε ομόφωνα μιάν απόφαση (Decision 22 COM 17) αποκλειστικά σχετική με το θέμα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα, με την οποία καλεί επιτακτικά το Ηνωμένο Βασίλειο να συνομιλήσει με την Ελλάδα, αναγνωρίζοντας ότι το θέμα έχει διακυβερνητικό χαρακτήρα -σε αντίθεση με τα όσα υποστηρίζει η βρετανική πλευρά ότι η υπόθεση αφορά στο Βρετανικό Μουσείο- και ότι η Ελλάδα διεκδικεί δικαίως και νομίμως την Επιστροφή των Γλυπτών στη γενέθλια γη. Στη Σύνοδο, η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε από πλευράς ΥΠΕΞ από τη Νομική Σύμβουλο της Ειδικής Νομικής Υπηρεσίας του  Υπουργείου Εξωτερικών Άρτεμη Παπαθανασίου, ενώ από πλευράς ΥΠΠΟΑ εκπροσωπήθηκε από τον Γενικό Γραμματέα Πολιτισμού Γεώργιο Διδασκάλου κ.α.

Στις 16 Νοεμβρίου 2021, για πρώτη φορά στα πολιτικά μας χρονικά, συζητεί το θέμα Έλληνας Πρωθυπουργός με Βρετανό ομόλογό του (Μητσοτάκης-Τζόνσον), όπως ο νόμος, η λογική και η πολιτική ηθική επιβάλλει.

Δύο χρόνια αργότερα (28 Νοεμβρίου 2023), κατά τη μετάβασή του στο Λονδίνο, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, λίγο πριν συναντήσει τον ομόλογό του Ρίσι Σούνακ, προκειμένου να συζητήσουν θέματα σχετικά με την Ουκρανία, το Μεσανατολικό και την κλιματική αλλαγή, σε σχετική ερώτηση του BBC για τα γλυπτά του Παρθενώνα που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο, δήλωσε μεταξύ άλλων ότι αυτά είναι κλεμμένα. Μετά τη δήλωση αυτή, ο Πρωθυπουργός της Βρετανίας ακύρωσε με αλαζονική απρέπεια τη συνάντηση με τον Έλληνα ομόλογό του. Για ποιον λόγο; Όχι βέβαια επειδή δεν γνώριζε ότι είναι κλεμμένα. Αλλά επειδή δεν ήθελε να είναι ο πρώτος Πρωθυπουργός της Βρετανίας που υποχρεωνόταν να αντιμετωπίσει το θέμα διακυβερνητικά, προλειαίνοντας τον δρόμο για την επανένωση των γλυπτών στον φυσικό τους χώρο.

Ο διακυβερνητικός χαρακτήρας του θέματος λοιπόν, όπως αναγνωρίστηκε και από την απόφαση της UNESCO, θα πρέπει στο εξής να αποτελεί τον μοναδικό μας γνώμονα στη διεκδίκηση των μαρμάρων, προκειμένου να οδηγηθούμε επιτέλους στον σωστό δρόμο για την πολυπόθητη και μόνιμη επιστροφή τους.

Χρήστος Διονυσόπουλος

Φιλόλογος-Ιστορικός-Αρχαιολόγος

Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων του ΥΠΕΠΘ

Επιστημονικός Συνεργάτης της Ακαδημίας Αθηνών

Επιστημονικός Συνεργάτης της Διπλωματικής Ακαδημίας του Υπ. Εξωτερικών

Επιστημονικός Συνεργάτης της Σχολής Εθν. Άμυνας