Το Πάσχα των Αιγυπτιωτών μέσα από τον Τύπο του Καΐρου (Photos)

Το Πάσχα των Ελλήνων στην Αίγυπτο γέμιζε τις ελληνικές εκκλησίες σε όλη τη χώρα ακόμα και σε περιόδους που η μητέρα πατρίδα βρισκόταν σε κατοχή και αργότερα σε εμφύλιο πόλεμο. Γι αυτό άλλωστε  στο πασχαλιάτικο πρωτοσέλιδο της Κυριακάτικης ελληνικής εφημερίδας του Καΐρου «ΝΕΑ ΗΧΩ», στο άρθρο υπό τον τίτλο «Πάσχα Εθνικόν» καταλήγει ο συντάκτης του, μετά τις …διχαστικές «κορώνες» του λόγου του: «Το φετινόν Πάσχα είναι το πρώτον μετά μιαν δεκαετίαν αίματος και ερειπίων και αθλιότητος και ωμότητος, ευφρόσυνον Ελληνικόν Πάσχα. Ο λαός της Ελλάδος συνδυάζει σήμερον την Ανάστασιν του Σωτήρος με την ιδικήν του Ανάστασιν».

Γράφει ο Χρ. Παπαδόπουλος Διευθυντής του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου Καΐρου

Το Κάιρο του 1950 το γιόρτασε επισήμως στον Άγιο Νικόλαο όπου εκπροσωπήθηκαν οι διπλωματικές και κοινοτικές αρχές και όπως μας ενημερώνει η «ΝΕΑ ΗΧΩ»: «Εις τα σωματεία μας, μετά την Ανάστασιν εις το Ελληνικόν Κέντρον Καΐρου, την Ελληνικήν Λέσχην και την Ένωση Αποφοίτων Αμπετείου έλαβον χώρα συγκεντρώσεις πασχαλιναί καθ’ ασ τα μέλη εγεύθησαν της καθιερωμένης μαγειρίτσας και αντήλλαξαν θερμάς ευχάς.» Ανήμερα του Πάσχα η Ένωση Ελλήνων Αποφοίτων Αμπετείου διοργάνωσε  απογευματινή εκδήλωση για τσούγκρισμα του αυγού  και χορό με συμμετοχή εκλεκτής ορχήστρας και του συμπαθούς ντιζέρ «Θ. Παρασκευά» με ελεύθερη είσοδο για τα μέλη και τις οικογένειές τους.

Την ίδια χρονιά στην Αλεξάνδρεια, στην Ανάσταση ο Πατριάρχης χοροστάτησε στον Ναό του Ευαγγελισμού, παρουσία όλων των αρχών, ενώ στον Άγιο Σάββα ο Επίσκοπος Μαρεώτιδας. «Η ανάστασις υπήρξε γραφική και έδιδε την εντύπωσιν Αναστάσεως τελουμένης εις ελληνικό χωριό» γράφει ο ανταποκριτής για την Ανάσταση στο ελληνικότατον προάστειον της Ιβραημίας όπως και σε άλλους ναούς του Ραμλίου όπου έκαναν Ανάσταση οι Αλεξανδρινοί που δεν ήθελαν την πολυκοσμία του Κέντρου.

Λίγα χρόνια πίσω, όπως διαβάζουμε στο «ΦΩΣ», της Δευτέρας 22 Απριλίου 1946, το Κάιρο γιόρταζε την Ανάσταση στον Άγιο Νικόλαο αλλά και στον Κοινοτικό Ναό Αγ.  Κων/νου και Ελένης, όπου «η μουσική των προσκόπων ελάμπρυνε τον εορτασμόν δια της συμμετοχής της» όπως και στις υπόλοιπες εκκλησίες της πόλης για να συνεχίσει η πατροπαράδοτη συνήθεια της μαγειρίτσας στα ελληνικά σωματεία. Το  πασχαλινό πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «ΦΩΣ» στις 28 Απριλίου 1935, εύχεται Χριστός Ανέστη στους παροίκους με ένα ωραίο Πασχαλινό χαρακτικό σχέδιο ενώ παραθέτει την ομιλία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρυσοστόμου. Δυο μέρες πριν, το πρωτοσέλιδο ήταν αφιερωμένο στη Μεγάλη Παρασκευή με μια σχεδόν ολοσέλιδη ζωγραφιά που πλαισίωνε το σχετικό άρθρο της Μαρίας Κορέλλι. Το 1944 το κύριο άρθρο της εφημερίδας για το Πάσχα είναι του καθηγητή Πανεπιστημίου Αθηνών Απ. Δασκαλάκη με τίτλο «Ελληνική Ανάστασις».

Στην ουσία επρόκειτο για το τελευταίο μέρος της ομιλίας του Καθηγητή για  την 25η Μαρτίου, η οποία είχε κάνει εντύπωση σε πολλούς παροίκους στο Κάιρο. Την ίδια εβδομάδα σε άλλα φύλλα άρθρο για τη Μεγάλη Δευτέρα υπογράφει ο συντάκτης της εφημερίδας «ΦΩΣ» Α. Σεβαστόπουλος. «Ακόμα ένα Πάσχα θλιβερό, πένθιμο, γεμάτο κραυγές πόνου, τρομάρα, πείνα, γεμάτο προσδοκία και απόγνωσι.» Την επομένη του Πάσχα όλοι οι κάτοικοι της Αιγύπτου γιορτάζουν το Σαμ ελ Νεσίμ, τη γιορτή της άνοιξης, όπου παραδοσιακά βάφουν πολύχρωμα αυγά και εκδράμουν στις εξοχές, όπως περίπου στην Ελλάδα γιορτάζεται η Πρωτομαγιά. Το όνομα της γιορτής έδωσε κι ο Κ.Π.Καβάφης σε ένα από τα «αποκηρυγμένα» ποιήματα του, το «Σαμ ελ Νεσίμ»:

Το ωχρόν μας Μισίρι

με βέλη ο ήλιος πλήρη

πικρίας και πείσματος καίει και δέρει,

και με δίψαν και νόσον το καταπονεί.

Το γλυκύ μας Μισίρι

εν μια γελαστή πανηγύρει

μεθά, λησμονεί, και κοσμείται, και χαίρει,

και τον τύραννον ήλιον περιφρονεί.

Το ευτυχές Σαμ ελ Νεσίμ την άνοιξιν αγγέλλει,

της εξοχής πανήγυρις αθώα…”

Το ποίημα αυτό, σε απαγγελία του Μιχάλη Τρανουδάκη, ήταν ένα από τα τρία τραγούδια (σε ποίηση Καβάφη) που μελοποιήθηκαν από τον Λεωνίδα Κανάρη το 2005 ως παραγγελία της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου, η οποία την ίδια χρονιά γιόρτασε τα 100 χρόνια από την ίδρυσή της, σε εορταστική ημερίδα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Στην εφημερίδα «ΦΩΣ» την Πρωτομαγιά του 1935 δημοσιεύεται πρωτοσέλιδα φωτογραφία από το «τραίνο ‘Έκπληξις που μετέφερε προχθές στην Ισμαηλία πολυάριθμους Καϊρινούς διελθόντες αυτόθι ευχαρίστως το Σαμ ελ Νεσήμ. Οι εκδρομείς επανέκαμψαν την 8 μ.μ. εις Κάιρον. …Αι εικόνες παριστούν τινάς εκ των εκδρομέων έμπροσθεν της ατμαμάξης και άλλους απί της αποβάθρας του ενταύθα σιδηροδρομικού σταθμού» αναφέρει η λεζάντα. Το 1944, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου με την Ελλάδα ακόμα υπό κατοχή, οι Καϊρινοί επί τη ευκαιρία του Σαμ Ελ Νεσσίμ παρακολούθησαν την παράσταση του θιάσου της Σοφίας Βέμπο που παρουσίασε 2 έκτακτες παραστάσεις ανήμερα της εορτής, στο Θέατρο του Γαλλικού Λυκείου στο Κάιρο. Επρόκειτο για την παράσταση του Μίμη Τραϊφόρου «Ζήτω ο Ρωμηός» με μουσική του Λεο Ραπίτη που «κατά κοινή ομολογία  η νέα επιθεώρησις των ανωτέρω συγγραφέων εκρίθη ανωτέρα των άλλων μεγάλων επιθεωρήσεων».

Η διαφήμιση της παράστασης δημοσιεύτηκε  στο «ΦΩΣ», στις 17.4.1944. Η Ένωση Ελλήνων Αποφοίτων παραδοσιακά γιόρταζε κάθε χρόνο το Σαμ ελ Νεσήμ με διάφορες εκδηλώσεις όπως και άλλα ελληνικά σωματεία. Το 1950  «δεν υπάρχει ελληνική οικογένεια και παρέα που δεν έδωσαν το ραντεβού των στο Ελληνικόν Στάδιο της Σούμπρας δια να εορτάσουν όλοι μαζί το Σαμ ελ Νεσσίμ με τρικούβερτο γλέντι με εκλεκτή ορχήστρα, μουσική, χορός, τραγούδια και τα μπουζούκια με τα τελευταία σουξέ των» Το μενού απόλυτα ελληνικό «αρνί σούβλας, κοκορέτσι, μεζελίκια, ρετσίνα και μπύρα παγωμένη», όπως αναφέρεται στη διαφήμιση που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «ΦΩΣ» τον Απρίλιο του 1950.

Φέτος το Ελληνικό Πάσχα όπως και το παγκόσμιο όλων των χριστιανικών δογμάτων είναι πρωτόγνωρο αφού πουθενά στον κόσμο δεν μπορεί να εορταστεί. Το τελετουργικό των  Θείων Παθών, υποχωρεί με σεβασμό μπροστά στα πάθη των ανθρώπων, και στον κίνδυνο για τη δημόσια υγεία από τον θανατηφόρο ιό για να προφυλάξουν το μεγάλο δώρο της ζωής. Άλλωστε για τη Σωτηρία του Ανθρώπου ανέβηκε ο Ιησούς στο Σταυρό της θυσίας. Προσδοκούμε την Ανάσταση όταν περάσει ο εφιάλτης. Ίσως αυτό το φετινό στερητικό σύνδρομο νοηματοδοτήσει σωστά τον εορτασμό του Ελληνικού Πάσχα, ώστε όταν έρθει ο καιρός να συμμετέχουμε ουσιαστικά σε όλη αυτήν την πορεία προς τη Σταύρωση ώστε να χαρούμε και ουσιαστικά τη χαρά της Ανάστασης, με ένα αληθινό φιλί της Αγάπης χωρίς υποκρισίες.

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο “Νέο Φως” στο Πασχαλινο φύλλο του 2020.