Το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και η Ελληνική Κοινότητα Καΐρου τίμησαν τον Πρωτοψάλτη Γιάννη Κούντρια για την συνολική προσφορά του

Βασίλης Α. Πουλαρίκας

Πέρασαν πέντε χρόνια από την ημέρα που ο Γιάννης Κούντριας ήρθε στην Αιγυπτιακή πρωτεύουσα, ως Πρωτοψάλτης της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου με τις αποσκευές του γεμάτες ελπίδες πολλές, και προσδοκίες υψηλές με σκοπό να περπατήσει σε έναν δρόμο έξω από τα συνηθισμένα. Ονειροπόλος και ρομαντικός καλλιτέχνης όπως ήταν, άφησε την σιγουριά από τα πράγματα που ήδη ήξερε στην γενέτειρά του στην Ελλάδα και αφέθηκε στον κυματισμό του απροσδόκητου της μεγάλης πόλης του Καΐρου.    

Ένα μεγάλο άλμα ζωής για τον Αριστερό ψάλτη του Αγίου Βασιλείου Βόλου που κλήθηκε να σταθεί αντάξιος στις υψηλές απαιτήσεις και τις ανάγκες των υπεραιωνόβιων Ελληνορθόδοξων Εκκλησιών του Καΐρου και όχι μόνο, και να αναμετρηθεί με την ευθύνη και την ένταση που στην κυριολεξία ηλέκτριζε το ψαλτήρι κάθε φορά που προεξήρχε στις Πανηγυρικές Θείες Λειτουργίες  ο Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής Θεόδωρος Β πλαισιούμενος από σεβάσμιους Αρχιερείς και από πλήθος κληρικών.

Γνώρισα τον Γιάννη στην δύση της δικής του πεντάχρονης περπατησιάς στην Αίγυπτο, τον Ιούλιο του 2021 και οι δρόμοι μας διασταυρώθηκαν ένα πρωινό στο Παρεκκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα στο Ελληνικό Νοσοκομείο του Καΐρου. Εκείνος πίσω από το αναλόγιο και εγώ να φωτογραφίζω στο μικρό εκκλησάκι. Αν και δεν είχα πολλά ακούσματα Βυζαντινής μουσικής, μαγεύτηκα αίφνης από την μελίρρυτη φωνή του και του το είπα με ενθουσιασμό.

Από τότε, κοντά δέκα μήνες έχουμε βρεθεί σε πάρα πολλές Εκκλησιαστικές Ακολουθίες και τον έχω ακούσει να αποδίδει εξαίσια πάρα πολλούς και διαφορετικούς θρησκευτικούς Ύμνους, κρατώντας ακριβοδίκαια σε όλες τις Λειτουργίες  μαζί με το «ίσο» της Βυζαντινής μουσικής που αντανακλά το πάθος της ψυχής του, και την βαθιά Θρησκευτική του πίστη για το λειτούργημα που επιτελεί.

Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μέμφιδος και Πατριαρχικός Επίτροπος Καΐρου Νικόδημος ήταν κοντά του από τα πρώτα του βήματα στην Αίγυπτο και ήταν ο άνθρωπος που τον προέτρεψε επί της ουσίας για αυτό το μεγάλο βήμα. «Εκτίμησα από την αρχή της γνωριμίας μας την ευθύτητά του και την ακεραιότητα του χαρακτήρα του» μας είπε, σκιαγραφώντας με τον δικό του προσωπικό χρωστήρα τον χαρακτήρα του Γιάννη. «Ο λόγος του ήταν συμβόλαιο. Όταν συμφωνούσαμε σε κάτι δεν το έπαιρνε ποτέ πίσω.» Ένα επίσης πολύτιμο χαρακτηριστικό που μοιράστηκε μαζί μας ο Σεβασβιώτατος και είναι αναντίρρητα δηλωτικό του ήθους του Γιάννη, ήταν η ζεστασιά της καρδιάς του, αλλά και η θρησκευτική πίστη με την οποία ερχόταν κάθε φορά στην Εκκλησία. «Είχαμε κατά το παρελθόν συνεργαστεί με ψάλτες που ήταν απόμακροι, τυπικοί και διαχειριστικοί στο έργο τους. Ο Γιάννης εν αντιθέσει κάθε φορά που προσερχόταν στην εκκλησία, ήταν διαβασμένος και προετοιμασμένος, έπαιρνε πάντα την ευχή του Ιερέα και έψελνε ψυχή τε και σώματι, με βαθιά θρησκευτική πίστη. Ένιωθε πάντα τον εαυτό του ως ένα αναπόσπαστο κομμάτι της Θείας Μυσταγωγίας»

Η σχέση του Γιάννη Κούντρια με την Ελληνική Παροικία στο Κάιρο, αλλά και στην Αλεξάνδρεια ήταν ζεστή και τρυφερή. Όλοι τον αγκάλιασαν από την πρώτη στιγμή εκτιμώντας εκτός από την υψηλή καλλιτεχνική του στάθμη, και τον χαρακτήρα του που όλα αυτά τα χρόνια δεν αντάλλαξε, όπως χαρακτηριστικά έλεγαν οι περισσότεροι, μια πικρή κουβέντα με κανέναν.

Τον συναντήσαμε ένα ζεστό απόγευμα στον ξενώνα της Ελληνικής Κοινότητας, αυτές τις τελευταίες μέρες των αποχαιρετισμών και των ετοιμασιών της επιστροφής και ήπιαμε μαζί ένα καφέ, προσπαθώντας μέσα από τα δικά του λόγια να κάνουμε μια σύνοψη συναισθημάτων και αναμνήσεων από όλη την πορεία του στην Αίγυπτο. 

Ποιες ήταν οι πρώτες σκέψεις και ποια τα συναισθήματα σου όταν πήρες πια την απόφαση να έρθεις και να εργαστείς για την Ελληνική Κοινότητα του Καΐρου ως Πρωτοψάλτης;

Αισθανόμουν έτοιμος από καιρό για αυτό το μεγάλο βήμα. Την περίμενα και την ονειρευόμουνα την στιγμή που θα ανοίξω τα φτερά μου και θα ταξιδέψω για μια νέα εμπειρία ζωής μακριά από την Ελλάδα. Ένιωθα βέβαια (γελάει) ένα μικρό και σκοτεινό φόβο να με τριβελίζει με μαύρες σκέψεις για το αν θα μπορέσω να σταθώ αντάξιος της εμπιστοσύνης των ανθρώπων που με προτείνανε, αλλά η καρδιά μου, μου έλεγε «Προχώρα». Και αποφάσισα να την ακούσω και να λύσω τους κάβους…

Βέβαια θα πρέπει να αναφέρω ότι είχα πάρει μια πρώτη γεύση για το τι θα επακολουθήσει όταν με καλέσανε με δύο άλλους ψάλτες από Ελλάδα να ψάλουμε την Μεγάλη Εβδομάδα του 2017 στην Αίγυπτο. Εγώ έψαλα τότε στην Παναγία της Ηλιουπόλεως, έναν Ναό που στην πλειονότητα του εκκλησιαζόταν το Αραβόφωνο ποίμνιο. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση αυτή η πρώτη μου επαφή με τους Αραβόφωνους πιστούς που ενώ δεν καταλάβαιναν την γλώσσα, μου εξέφραζαν το πόσο πολύ τους συγκινούσε η μουσικότητα και η αυθεντική γλωσσική απόδοση των Βυζαντινών Ύμνων. Γύρισα θυμάμαι στον Βόλο και ήμουν γεμάτος χαρά και ευγνωμοσύνη από αυτήν την θεόσταλτη εμπειρία.

Δεν πέρασε πολύς καιρός και ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Νικόδημος επικοινώνησε μαζί μου και μου εξέφρασε την επιθυμία του Πατριαρχείου, αλλά και της Ελληνικής Κοινότητας του Καΐρου για συνεργασία. «Μείναμε πολύ ευχαριστημένοι από εσένα. Σκέψου την πιθανότητα να έρθεις στο Κάιρο.» Και έτσι είπα το Ναι.

Και αυτό το «Ναι» σε έφερε στο Κάιρο. Μοιράσου μαζί μας τις πρώτες σου εντυπώσεις.
 

Είχα ήδη γνωρίσει τον Πρόεδρο της Ελληνικής Κοινότητας κ. Χρήστο Καβαλή από την πρώτη μου επίσκεψη την Μεγάλη Εβδομάδα και είχα σχηματίσει μια άριστη εντύπωση για αυτόν. Ήταν ένας άνθρωπος, γελαστός, προσφερόμενος και προπάντων θετικός. Την πρώτη όμως Κυριακή που έψαλα στον Κοινοτικό Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης δεν θα την ξεχάσω ποτέ στην ζωή μου. Γιατί τότε από μικροφώνου η Γενική Γραμματέας της Ελληνικής Κοινότητας του Καΐρου και Προϊσταμένη των Ναών κα Χρυσάνθη Σκουφαρίδου με καλωσόρισε και με παρουσίασε στην Ελληνική Κοινότητα με λόγια ζεστά και από καρδιάς, που εγώ εκείνη την στιγμή τα ένιωσα ως λόγια μητρικά. Και την είχα ανάγκη πολύ αυτήν την αγκαλιά. Σε όλη την πορεία μου μέχρι σήμερα στο πρόσωπο αυτής της γυναίκας έβλεπα την συνεχή και πιεστική πολλές φορές φροντίδα της Διαχειριστικής Επιτροπής της Ε.Κ.Κ. για ότι χρειάζομαι σε υλικό και τεχνικό επίπεδο με σκοπό να επιτελώ ανά πάσα στιγμή το λειτούργημα του Ιεροψάλτη με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Πέραν όμως αυτού η κα Σκουφαρίδου στάθηκε δίπλα μου πολλές φορές σαν δεύτερη μου μάνα. Σε δύσκολες στιγμές μου, με συμβούλεψε, με καθησύχασε και με προστάτευσε από τις κακοτοπιές. Αλλά μοιράστηκε με ψυχή βαθιά και τις χαρές μου, τα γέλια μου και τα όνειρά μου σαν ένα τρυφερό και πολύτιμο μέλος της οικογένειας της καρδιάς μου. Η γνωριμία μου και με τα υπόλοιπα μέλη  της Διαχειριστικής Επιτροπής, αλλά και με τους Αιγυπτιώτες πάροικους ήταν απλά μια συνεχής επιβεβαίωση της πρώτης θετικής μου εντύπωσης.

Πως ήταν η επαφή και η συναναστροφή σου με τους Αιγύπτιους όλα αυτά τα χρόνια;

Οι Αιγύπτιοι είναι ένας λαός φιλόξενος και φιλότιμος και με καλή καρδιά.  Αμέτρητες ήταν οι φορές που με βοήθησαν άγνωστοι στο δρόμο, που με πήραν από το χέρι για να με πάνε στο σημείο που ήθελα, όταν στην αρχή δυσκολευόμουνα στους πολύβουους και δαιδαλώδεις δρόμους του Καΐρου. Είναι επίσης ένας λαός επικοινωνιακός που θέλει σε κάθε ευκαιρία θα σου μιλήσει, ανοίγοντας μια μικρή κουβέντα στο λεωφορείο, στο Μετρό ή και στο δρόμο που περπατάς. Τα εκτιμώ πολύ αυτά τα χαρακτηριστικά των Αιγυπτίων και πιστεύω, τώρα που το σκέφτομαι απαντώντας της ερώτησή σου,  ότι οι Αιγυπτιώτες Έλληνες που γνώρισα όλα αυτά τα χρόνια είναι μια βελτιωμένη εκδοχή του Έλληνα που ξέρουμε στην πατρίδα. Και αυτό γιατί συνδυάζουν αρμονικά τα θετικά και των δύο λαών. Είναι ένα πετυχημένο κράμα θα έλεγα. Οκ έχουν και κάποια από τα κοινά μας ελαττώματα, αλλά… κανείς δεν είναι τέλειος (γέλια) και φυσικά υπάρχει πάντα χρόνος για βελτίωση στις επόμενες γενιές

Και με τους Αιγύπτιους Ιεροψάλτες;

Ήταν σε γενικές γραμμές αρμονική η συνύπαρξη μας. Καταφέραμε μέσα από την προσωπική μας προσπάθεια και την θέληση μας για σύνθεση, να  βρούμε έναν κοινό τόπο συνύπαρξης και καλλιτεχνικής συνεργασίας. Και τα καταφέραμε. 

Θυμάμαι με νοσταλγία και  αμέτρητη χαρά, τα δύο πρώτα χρόνια που ήμουν στο Κάιρο, που με πρωτοβουλία του πατέρα Μιχαήλ παρέδιδα μαθήματα Βυζαντινής μουσικής σε αραβόφωνους που ενδιαφέρονταν να κατανοήσουν και να μάθουν τον  μηχανισμό της μουσικής αυτής γλώσσας.  

Και φτάσαμε με τα πολλά στην ημέρα που ο Μακαριώτατος Πατριάρχης Θεόδωρος σε τίμησε για την προσφορά σου στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας με τον Σταυρό του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Μάρκου. Μίλησέ μας για αυτή την μεγάλη στιγμή;

Τι να πω για αυτή τη στιγμή. Τα λόγια μου είναι τόσο φτωχά και αδύναμα για να περιγράψουν τα  συναισθήματα  που ένιωσα όταν στάθηκα μπροστά Του και τον άκουσα να μου λέει κοιτώντας με κατευθείαν στην ψυχή μου « Γιάννη μου. Ένα μεγάλο ευχαριστώ. Θα σε ευλογήσει ο Θεός. Θα πας σε μέρη μακρινά. Τους Λαιστρυγόνες θα περάσεις όπως θα έλεγε και ο Καβάφης. Και να ξέρεις ότι μια Ιθάκη πάντα θα σε περιμένει». Εκείνη την στιγμή ένιωσα ο πιο ευτυχισμένος και ο πιο πλήρης άνθρωπος στον κόσμο. Δέχτηκα την πατρική  ευλογία του Μακαριώτατου που θα συντροφεύει τα βήματα όλης μου της ζωής, και την ίδια στιγμή το τρυφερό βλέμμα, και την περηφάνια της μητέρας μου που ήταν μαζί μου αυτήν την μεγάλη μέρα. Και ένιωσα και όλη την Ελληνική Κοινότητα να με αγκαλιάζει αντηχώντας σε όλη τη Εκκλησία την μία και μοναδική αυτή λέξη ΑΞΙΟΣ. Τι να πω άλλο. Νιώθω ευγνωμοσύνη και ευχαριστώ τον Θεό για αυτήν την τύχη που μου χάρισε.

Η τελευταία λειτουργία που ο Γιάννης Κούντριας έψαλε ως Πρωτοψάλτης της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου ήταν την Κυριακή 29 Μαΐου στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Ιδιαίτερη και συναισθηματικά φορτισμένη και αυτή η ημέρα με τον Προϊστάμενο του Ιερού Ναού Πανοσιολογιώτατο Αρχιμανδρίτη Στέφανο μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας να απευθύνει λόγια από καρδιάς προς τον πιστό του συνοδοιπόρο, και να του προφέρει ένα αναμνηστικό δώρο για να θυμάται όπως του είπε την Αίγυπτο.

«Ευχαριστούμε τον Θεό για το μεγάλο δώρο που μας έδωσε επί πέντε συναπτά έτη. Σήμερα όμως  είναι για όλους εμάς μια μέρα δύσκολη γιατί εκ των πραγμάτων θα πρέπει να αποχαιρετήσουμε τον γλυκόφθογγο Ιεροψάλτη μας. Πέρασαν πέντε χρόνια με πνευματικές ανατάσεις μέσα από την δική του ψαλμωδία και τον ευχαριστούμε. Τα όσα θα πω και τα όσα λέγω είναι μέσα από την καρδιά μου και είναι η πραγματικότητα. Συμπορευτήκαμε όλα αυτά τα χρόνια με πολλές δυσκολίες, αλλά δεν το βάλαμε κάτω. Από φυλακής πρωΐας μέχρι νυκτός εκτελούσαμε τις Ιερές Ακολουθίες όχι από υποχρέωση, αλλά από ευλάβεια  για το ιερό μας έργο. Συμπορεύτηκα με τον Γιάννη όλα αυτά τα χρόνια  και τον παρακολουθούσα να ζει βαθιά το έργο του και να το επιτελεί με μουσική ακρίβεια και με αγάπη για τον Χριστό. Δεν ήταν μόνο ο καλός Ιεροψάλτης, ήταν ο καλός φίλος, ο καλός άνθρωπος που όλοι μοιραζόμασταν την καθημερινότητά μας. Και όσο ο Θεός μου το επιτρέπει, θα μνημονεύω το όνομά του και θα τον ευχαριστώ για αυτή την καλή συνεργασία.

Γιάννη μου αυτή η αγκαλιά δεν κλείνει σήμερα για εσένα και θα σε περιμένει για πάντα είτε ως επισκέπτη είτε ως και πάλι Ιεροψάλτη. Σε αυτό το σημείο θα σιωπήσω, αλλά θέλω να ξέρεις ότι θα συνεχίσω να προσεύχομαι  με πολύ αγάπη για εσένα»

Την αυλαία της χαρούμενης αυτής ημέρας μετά τις αγκαλιές, τις ευχές και τις αναμνηστικές φωτογραφίες με όλους τους παριστάμενους στην τελευταία Λειτουργία στον Κοινοτικό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης έριξε η κα Χρυσάνθη Σκουφαρίδου.

Με τον αποχαιρετιστήριο λόγο της προς τον Γιάννη συμπλήρωσε με συγκίνηση όλες της ενεργές  ψηφίδες της ζωής  που είχε αφήσει σε αναμονή ο πρώτος της δημόσιος λόγος που τον καλωσόρισε το 2017 στην ίδια Εκκλησία.

«Από την πρώτη μέρα που ήρθε ο Γιάννης εδώ, εντόπισα σαν μάνα ένα παλικάρι ευγενέστατο, πρόθυμο με πολύ καλά αισθήματα για όλους. Προπάντων όμως χωρίς κακιά και ζήλια μέσα του. Όποτε του ζητήθηκε και σε όποια Εκκλησία του ζητήθηκε να πάει, πάντα ανταποκρινόταν χωρίς κανένα παράπονο και χωρίς να δημιουργήσει καμία φασαρία μεταξύ του Πατριαρχείου και Κοινότητας. Η ηλικία σου Γιάννη μου είναι πολύ κοντά στα παιδιά μου και καταλαβαίνω γιατί κλείνει αυτός ο κύκλος για εσένα στο Κάιρο. Θα σου ευχηθώ  να βρεις αυτό που σου αξίζει και ο Θεός να σου ανοίγει όλες τις κλειστές πόρτες. Αυτή την ευχή μου την έλεγε η μητέρα μου και σου την λέω και εγώ μέσα από την καρδιά μου. Και να ξέρεις πάντα ότι εδώ θα σε περιμένει μια μεγάλη αγκαλιά και μια δεύτερη μανούλα, όπως εσύ με τρυφερότητα με αποκάλεσες, για όποτε θελήσεις να επιστρέψεις.»

Διαβάστε παρακάτω λίγα και συνοπτικά βιογραφικά λόγια για τον Γιάννη Κούντρια εν είδει Επιλόγου

Ο Ιωάννης Απ. Κούντριας γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Βόλο στης 29 Σεπτεμβρίου 1986. Από την παιδική του  ηλικία είχε ενδιαφέρον για την Εκκλησία, και την Βυζαντινή μουσική. Την αρχική σπίθα και τον ζήλο του για την ψαλτική τέχνη, του τον ενέπνευσε ο πρώτος του δάσκαλος, Πρωτοψάλτης του Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Βόλου, και καθηγητής Βυζαντινής Μουσικής, κ. Ιωάννης Σχώρης.

Παρακολούθησε από την ηληκία των 12 ετών μαθήματα μουσικής στην Σχολή Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος, με δασκάλους Τον Άρχοντα Πρωτοψάλτη κ. Κυριαζή Νικολέρη, τον κ. Ιωάννη Σχώρη και τον κ. Μιχαήλ Μελέτη, καθώς επίσης  και ως μαθητής του Εκκλησιαστικού Λυκείου Βόλου.

 Σε ηλικία 15 ετών αναλαμβάνει το πρώτο του Αναλόγιο ως Ιεροψάλτης επί ένα χρόνο, στον Ιερό Ναό Αγίου Τριανταφύλλου & Αγίας Μαρίνας Αλυκών Βόλου. Μετέπειτα συνέχισε τις μουσικές του σπουδές, κοντά στον ονομαστό Πρωτοψάλτη του Ιερού Ναού Αγίου Αχιλλείου Λαρίσης κ. Κυριαζή Δασκαλούδη, με εντατικά μαθήματα για μια δεκαετία που διαμόρφωσαν εν πολλοίς και το μουσικό του ύφος.

 Το 2004 εγγράφεται και ολοκληρώνει τις σπουδές του στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης με καθηγητή Βυζαντινής Μουσικής κ. Περικλή Μαυρουδή. Ταυτόχρονα  λαμβάνει Πτυχίο και Δίπλωμα Βυζαντινής Μουσικής, από την Σχολή της Ιεράς Μητροπόλεως Λαρίσης και  Τυρνάβου.

Έχει εκδώσει δίσκους με ύμνους της «Μεγάλης Εβδομάδος και της Αναστάσεως», Παράκληση «εις την Υπεραγίαν Θεοτόκον», Παράκληση «εις την Παναγίαν Θεοσκέπαστην της νήσου Άνδρου», καθώς και δίσκους με Δημοτικά τραγούδια.

Δείτε τον Λόγο του Μακαριώτατου Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής Θεόδωρου Β καθώς και την τιμητική βράβευση και την αντιφώνηση του Γιάννη Κούντρια.

Δείτε μερικές χαρακτηριστικές εικόνες από την πορεία του Γιάννη Κούντρια στις Ελληνορθόδοξες Εκκλησίες της Αιγύπτου και στις εκδηλώσεις της Ελληνικής Κοινότητας του Καΐρου

Μια κορυφαία στιγμή της υψηλής ψαλτικής τέχνης του Γιάννη Κούντρια. Εσπερινός της Αγάπης. Το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο στη Ομηρική γλώσσα.