31ο Φεστιβάλ Πειραματικού Θεάτρου στο Κάιρο. Συνέντευξη με την σκηνοθέτιδα της παράστασης «Polarities 01: Clytemnestra VS Agamemnon» κα Έλενα Σταματοπούλου

Βασίλης Α. Πουλαρίκας

Με μια φαντασμαγορική τελετή λήξης στις 11 Σεπτεμβρίου στην Όπερα του Καΐρου, το 31ο Φεστιβάλ Πειραματικού Θεάτρου έριξε την αυλαία μιας διοργάνωσης που έχει γίνει πλέον ένας ακόμα σημαντικός πολιτιστικός θεσμός για την Καϊρινή μεγαλούπουλη. Ένας μαγνήτης, με παγκόσμια ισχύ και εμβέλεια, που προσελκύει ενδιαφέρουσες θεατρικές προτάσεις από την εγχώρια, αλλά και την διεθνή πειραματική σκηνή.

Οι πυρετώδεις 11 ημέρες του Φεστιβάλ κατάφεραν να προσελκύσουν στις θεατρικές αίθουσες του Καΐρου  χιλιάδες φιλότεχνους θεατές που διψούσαν για  θεατρική επαφή με μια απροσδόκητη και σε πολλές περιπτώσεις μη παραδοσιακή προσέγγιση, για αυτό που έχουμε οι  περισσότεροι στο μυαλό μας ως θεατρική πράξη.

Παρακολουθήσαμε την τελετή λήξης του σημαντικού αυτού Φεστιβάλ στην Όπερα του Καΐρου και χειροκροτήσαμε με χαρά την νίκη της παράστασης «Babel» από την Γερμανία που κέρδισε το πρώτο βραβείο της καλύτερης παράστασης, αλλά και όλες τις άλλες θεατρικές ομάδες που κέρδισαν σημαντικές διακρίσεις.

Το Νεο Φως και η ekkairo.org βρέθηκαν όπως κάθε χρόνο και στις θεατρικές αίθουσες του Φεστιβάλ. Παρακολουθήσαμε την πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση Polarities 01: Clytemnestra VS Agamemnon της Ελληνικής θεατρικής κολεκτίβας Facta Non Verba που ταξίδευσε από την Θεσσαλονίκη για να καταθέσει στην παγκόσμια αυτή θεατρική απεύθυνση, την δική της οπτική για την έννοια, αλλά και την ουσία της δυαδικότητας, ως ακρογωνιαίο λίθο της ανθρώπινης ύπαρξης.

Χρησιμοποιώντας ως αφετηρία, αλλά και αφορμή του θεατρικού λόγου την δυαδική σχέση μεταξύ της Κλυταιμνήστρας και του Αγαμέμνονα και την αναπόφευκτα δραματουργική πολικότητα που έφερε στο θεατρικό σανίδι η αποδοχή της απόφασης να θυσιάσουν την κόρη τους Ιφιγένεια… για το κοινό καλό.

Μέσα από τον ανείπωτο πόνο και την ενδοψυχική μάχη των τραγικών ηρώων, οι ηθοποιοί μας μίλησαν για όλα αυτά τα ενεργά δίπολα που ορίζουν ασυνείδητα την ζωή μας και χαράσσουν την πορεία μας ως άτομα, αλλά και ως οργανωμένες κοινωνίες. Χρησιμοποιώντας μια σειρά από εμπνευσμένες  βίντεο προβολές, δημιούργησαν επί σκηνής ένα διαδραστικό οπτικοακουστικό σύμπαν μέσα στο οποίο ενσωματώθηκαν αριστοτεχνικά οι χαρακτήρες του έργου ισορροπώντας σε έναν πειραματισμό που κέρδισε το ενθουσιώδες χειροκρότημα του κοινού.

Την Δευτέρα 9 Σεπτεμβρίου βρεθήκαμε στα παρασκήνια του θεάτρου Ελ Σαλάμ και τους φωτογραφίσαμε στις προετοιμασίες, στις τελευταίες πρόβες πριν την παράσταση, αλλά και στην εορταστική ημέρα του κλεισίματος του Φεστιβάλ στην Καϊρινή  Όπερα και ξεκλέψαμε λίγες στιγμές για μια κουβέντα εφ’ όλης της ύλης με την σκηνοθέτρια της παράστασης κυρία Έλενα Σταματοπούλου. Καταγράψαμε με τα δικά της λόγια και σας παρουσιάζουμε τι συνέβη…στο Κάιρο.

Καταρχάς συγχαρητήρια για την επιτυχημένη παρουσία σας στο σημαντικό αυτό Φεστιβάλ για το Πειραματικό Θέατρο. Μιλήστε μας για την παράσταση που παρουσιάσατε στο κοινό

Πρόκειται ουσιαστικά για μια εν εξελίξει θεατρική δουλειά που όσο περνάει ο χρόνος την δουλεύουμε και την επεξεργαζόμαστε όλο και βαθύτερα για να μπούμε και να αγγίξουμε όσο μπορούμε πλατύτερα τα θέματα της πολικότητας. Σε όλη την περίοδο της πανδημίας πραγματοποιήσαμε έναν ενεργό αναστοχασμό και μια ενδοσκόπηση πάνω στα θεμελιώδη και στα αρχέτυπα, στα οποία δομήθηκε όλη η σχέση που έχει ο άνθρωπος με τον περιβάλλοντα χώρο και ο ένας με τον άλλον. Ξεκίνησε μια ερευνητική δουλειά πάνω στο κομμάτι των δίπολων. Ο Αγαμέμνονας και η Κλυταιμνήστρα είναι οι πρώτοι ουσιαστικά από αυτές τις εκτελέσεις που «δουλεύουν» πάνω σε ένα πιο αρχετυπικό δίπολο που είναι το «αρσενικό-θηλυκό», το «άσπρο-μαύρο», το «συν-πλην» καθώς και οι συμπαραδηλώσεις που έχει το καθένα ως ποιότητες.

Πως δουλέψατε θεατρικά το δίπολο του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας;

Κρατήσαμε τα θεμελιώδη αρχέτυπα του μύθου με την Κλυταιμνήστρα ως την προσωποποίηση της γυναίκας, της μητέρας και με τον Αγαμέμνονα  ως τον άντρα, τον στρατιώτη που καλείται να πολεμήσει και να φέρει την νίκη για την πατρίδα του. Είδαμε και επεξεργαστήκαμε θεατρικά  το πολεμικό αυτό δίπολο μεταξύ της ανάγκης για την νίκη και τον πόλεμο με το όποιο κόστος και στο εγγενές μητρικό φίλτρο της Κλυταιμνήστρας για να προστατέψει το παιδί της. Υπάρχει όμως και το καθαρά αισθητικό κομμάτι της αφήγησης και το πως δομείται αυτός ο διάλογος μέσα από το ψηφιακό και τον αναλογικό τρόπο. Μας απασχολεί ως θεατρική κολεκτίβα να διερευνήσουμε το πως η ψηφιακή τεχνολογία έχει περάσει στην ζωή μας και αυτό δεν μπορεί να μας αφήσει ανεπηρέαστους. Διερευνούμε, μέσα από την θεατρική πράξη, το πως θα δημιουργήσουμε έναν εποικοδομητικό διάλογο ανάμεσα στην ψηφιακή τεχνολογία και την ανθρώπινη δημιουργικότητα. Δηλαδή έχουμε χρησιμοποιήσει κείμενα και βίντεο μέσα στην παράσταση που τα έχουμε φτιάξει παρέα με την Τεχνητή Νοημοσύνη.

Μιλήστε μας λίγο παραπάνω για το πειραματικό στοιχείο της παράστασής και ποια  είναι η αλληλεπίδραση του με την Τεχνητή Νοημοσύνη.

Είναι σίγουρα η σχέση μεταξύ του ψηφιακού και αναλογικού και το πως το ψηφιακό σώμα συνυπάρχει με το φυσικό σώμα στη πορεία της παράστασης. Γίνεται επίσης ένας διάλογος μεταξύ του «παλαιού» θεάτρου, αυτού που αποκαλούμε παραδοσιακό θέατρο  και σε ότι έχει αφήσει αυτό. Έχουμε επίσης όλα αυτά τα μεταβατικά στάδια, όπως τα αποκαλούμε, μέσα από την φυσική  κίνηση επί σκηνής, για να φτάσουμε στον διάλογο με αυτό που θα είναι το ψηφιακό θέατρο μέσα από δυαδικό κώδικα του «0-1».

Θα θέλαμε να μάθουμε περισσότερα για την θεατρική σας ομάδα. Πότε ξεκινήσατε και  ποια ήταν η μέχρι τώρα σας διαδρομή σας;

Η ομάδα μας, η Facta Non Verba, ξεκίνησε από την Θεσσαλονίκη το 2002. Είχε ξεκινήσει ως  πρωτοβουλία κάποιων ανθρώπων που βρέθηκαν σε φοιτητικές ομάδες στο Πανεπιστήμιο, όπου έγιναν και οι απαραίτητες ζυμώσεις.

Έχουμε  οργανώσει πολυάριθμες θεατρικές παραστάσεις, θέατρα δρόμου, εκδηλώσεις, συναυλίες, συμμετέχοντας ενεργά σε διάφορες πρωτοβουλίες και δράσεις     ακτιβιστικού κοινωνικοπολιτικού περιεχομένου. Ως πρωταρχικό μας στόχο θα μπορούσαμε να πούμε ότι αναζητούμε την  διαμόρφωση των αρχών που θα συντελέσουν στη δημιουργία του Θεάτρου της Επικοινωνίας, ένα συνδυασμό τέχνης, ελεύθερης δημιουργίας, πολιτικής και τελετουργίας.

Τι εντύπωση σας άφησε η διοργάνωση του Φεστιβάλ και κατ’ επέκταση το Κάιρο ως μια Αραβική μεγαλούπολη. Είναι η πρώτη σας φορά εδώ;

Η διοργάνωση είναι κάτι παραπάνω από άψογη. Είμαι πάρα πολύ ευχαριστημένη και εγώ, αλλά και όλοι οι συντελεστές της παράστασης με την οργάνωση σε όλα τα επίπεδα. Από την πρώτη μέρα που ήρθαμε μέχρι σήμερα είχαμε παντού ανθρώπους δίπλα μας για ότι μας χρειαζόταν. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν επίσης και οι θεατρικές σκηνές, αλλά και το κοινό που για εμάς ήταν μια  πρόκληση να επικοινωνήσουμε μαζί του μέσα από έργο μας. Παρακολουθήσαμε με ενδιαφέρον και άλλες θεατρικές ομάδες και συνομιλήσαμε με τους συντελεστές τους. Τώρα για το Κάιρο, τι να πει κανείς. Είναι η πρώτη μου φορά και με έχει εντυπωσιάσει ως πόλη. Ελπίζω τις λίγες ημέρες που θα μείνουμε ακόμα να δούμε όσο μπορούμε περισσότερα από αυτή την μοναδική πόλη.

Επί σκηνής για την παράσταση στο Κάιρο έλαβαν μέρος οι ηθοποιοί : Άρτεμις Γεωργοπούλου, Μαριάννα Γκουσδουβά, Βασίλης Μέλλιος, Έλενα Σταματοπούλου Video Art: Παναγιώτης Δέδες