Η ιστορία των Αιγυπτιωτών μέσα από σπάνια ντοκουμέντα του αρχείου της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου (Photos)

Αναπόσπαστο τμήμα του Ελληνισμού της Αιγύπτου και της ταραχώδους ζωής της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου είναι το αρχείο της. Εκεί φυλάσσονται επιστολές, έγγραφα, κειμήλια, αντικείμενα που είναι συνδεδεμένα με την ιστορία, τις χαρές και τις λύπες των Ελλήνων του Καΐρου και των κοινοτήτων που ήκμασαν στο παρελθόν αλλά εγκαταλείφθηκαν από τους κατοίκους τους στο πέρασμα του χρόνου.

Πριν από λίγες μέρες η μεγάλη ευεργέτιδα της Ε.Κ.Κ κ. Αικατερίνη Σοφιανού Μπελεφάντη επισκέφτηκε μαζί με τον πολιτικό μηχανικό κ. Μιχάλη Μπίσκο το αρχείο της Ε.Κ.Κ. Η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχείου, Νέου Φωτός και Εκδόσεων, κ. Βίλλυ Πολίτη Ζουέ, τους ξενάγησε στο αρχείο της Ε.Κ.Κ.

Έδειξε τα πρώτα σχέδια του Ναού των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, τις προσκλήσεις αλλά και το αναμνηστικό δίπλωμα το οποίο φέρει την εικόνα των Αγίων και Ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης που προσφέρθηκε σε όσους παραβρέθηκαν το 1914, στα εγκαίνιά του. Αντίγραφό του, προσφέρθηκε και στην κ. Σοφιανού.

Η κ. Πολίτη Ζουέ μίλησε στο «Νέο Φως» και στην Κάτια Τσιμπλάκη για το αρχείο της Ε.Κ.Κ, για το πως ξεκίνησε η διάσωση και ανάδειξή του και παρουσιάζει με συγκίνηση το πρακτικό ίδρυσης της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου το 1904.

Κυρία Πολίτη – Ζουέ, πότε δημιουργήθηκε το αρχείο το Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου;

Η Ελληνική Κοινότητα Καΐρου ανέκαθεν είχε ως πρωταρχικό της σκοπό τη διαφύλαξη και συντήρηση του ιστορικού της Αρχείου. Αυτό αποτελεί τις ρίζες του Αιγυπτιώτη Ελληνισμού και παράλληλα είναι ένα πλούσιο υλικό από το οποίο μπορεί ο κάθε ερευνητής να αντλήσει στοιχεία. Στην αρχή το Αρχείο βρισκόταν στα Κεντρικά Γραφεία σε διάφορα σημεία (π.χ. άλλοι φάκελοι ήταν στη Γραμματεία, άλλοι στα Κτήματα, άλλοι στο Λογιστήριο κ.λ.π.) Το 2003 η Κοινοτική Επιτροπή αποφάσισε να συγκεντρωθεί όλο το υλικό και να μεταφερθεί σε ιδιόκτητο χώρο της Ε.Κ.Κ. Από τότε ξεκίνησε επίσημα το Αρχείο, ως ξεχωριστό τμήμα.

Πότε το αναλάβατε;

Το 2002, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου κ. Χρήστος Καβαλής αναφέρθηκε σε μια εκδήλωση, στην ύπαρξη του Αρχείου της Κοινότητας και ζήτησε την ενεργή συμμετοχή των νέων για την τακτοποίησή του. Χωρίς δεύτερη σκέψη, λόγω του ενδιαφέροντός μου για την ιστορία του Αιγυπτιώτη Ελληνισμού προσφέρθηκα να αναλάβω αυτή την εργασία αφιλοκερδώς για ένα έτος και στη συνέχεια ασχολήθηκα πλέον επαγγελματικά ως Υπεύθυνη Αρχείων μέχρι το 2008.

Στο διάστημα αυτό συνεργάστηκα με τον κ. Λάμπρο Μπενοβία ο οποίος είχε ξεκινήσει μια πρώτη καταγραφή κάποιων φακέλων και τον φωτογράφο κ. Γκάμπυ που φωτογράφιζε σε μικροφίλμ τους φακέλους. Από το 2008 και μέχρι σήμερα συμμετέχω ενεργά στην Εφορεία Αρχείων και προσφέρω τη βοήθειά μου όποτε χρειαστεί.

Το 2003 μεταφέρθηκε το Αρχείο σε ιδιόκτητο χώρο και συγκεκριμένα στον 5ο όροφο της πολυκατοικίας της Ε.Κ.Κ. επί της οδού Σολιμάν ελ Χάλαμπι αρ. 17. Το Αρχείο σιγά σιγά εμπλουτιζόταν με νέο υλικό και υπήρξε έλλειψη χώρου, οπότε το 2013 μεταφέρθηκε στον 4ο όροφο της ίδιας πολυκατοικίας σε ένα μεγαλύτερο διαμέρισμα, εδώ που στεγάζεται μέχρι σήμερα.

Τι άλλο βρίσκεται στον ίδια χώρο;
“Το 2015 μεταφέρθηκε το Μουσείου που βρισκόταν στην Αχιλλοπούλειο Σχολή ώστε να συγκεντρωθούν όλα σε έναν χώρο. Διαμορφώθηκε κατάλληλα μια αίθουσα του Αρχείου για την τοποθέτηση των εκθεμάτων αυτών. Το Μουσείο και το Αρχείο είναι επισκέψιμα για τα μέλη της παροικίας κάθε Παρασκευή”.

Τι περιλαμβάνεται στο Αρχείο της Ε.Κ.Κ;

“Εκτός βεβαίως από το Μουσείου, το Αρχείο της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου περιλαμβάνει ποικίλο υλικό σχετικό με την Κοινότητα όπως έγγραφα, βιβλία, εφημερίδες, φωτογραφίες, κασέτες βίντεο από εκδηλώσεις κ.α. από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα. Υπάρχει και αρκετό υλικό από τις συγχωνευθείσες Κοινότητες και από διάφορα άλλα σωματεία που διαλύθηκαν. 

Ενώ τον τελευταίο καιρό εμπλουτίζεται με υλικό και από ιδιώτες παροίκους. Στο Αρχείο σήμερα εργάζονται καθημερινά, η κα Χάιδω Ζώτου Υπεύθυνη Αρχείων, η συνεργάτης κ. Ράνια Άττα και ο κ. Γιάννης Αρβανιτάκης. Προσπαθούν όσο μπορούν να συντηρούν το υλικό και ταξινομούν ό,τι νέο υλικό κατά καιρούς στέλνεται στο Αρχείο. Γίνονται συχνές επισκέψεις στο Αρχείο από τα σχολεία μας (Αχιλλοπούλειο και Αμπέτειο) με σκοπό να γνωρίσουν οι μαθητές την ιστορία της Κοινότητάς μας. Βοηθάμε ερευνητές σε διάφορες μελέτες τους αλλά και συγγραφείς για τη συλλογή υλικού για τα βιβλία τους.

Όλο το υλικό που βρίσκεται στο Αρχείο είναι καταγεγραμμένο, ταξινομημένο και υπάρχουν και οι αντίστοιχοι κατάλογοι. Σχεδόν όλο το υλικό έχει φωτογραφηθεί σε μικροφίλμ αλλά δεν είναι εύχρηστο. Αυτό που πραγματικά χρειάζεται το Αρχείο είναι ένα σωστό πρόγραμμα ψηφιοποίησης με τη βοήθεια κάποιου σοβαρού φορέα. Λόγω του όγκου του Αρχείου, το πρόγραμμα ψηφιοποίησης απαιτεί χρόνο και υψηλό κόστος, πράγμα που αδυνατεί να αναλάβει εξ ολοκλήρου η Κοινότητα. Επίσης το Αρχείο χρειάζεται και κάποια συντήρηση από ειδικούς για την καλύτερη διατήρηση του υλικού, αλλά βεβαίως αυτό είναι σε δεύτερη φάση”.

Πως θα το αξιοποιήσετε στο μέλλον;

“Πρωταρχικός σκοπός είναι να συγκεντρώσουμε ό,τι αρχειακό υλικό βρίσκεται διάσπαρτο στο Κάιρο. Έχουμε συγκεντρώσει όλο το υλικό από τις συγχωνευθείσες Κοινότητες με τελευταίες το Σουέζ και το Σιμπίν ελ Κομ και προσπαθούμε να μαζέψουμε υλικό από διάφορα ελληνικά σωματεία και παροίκους. Στα μελλοντικά μας σχέδια είναι να γνωρίσει περισσότερος κόσμος, την ύπαρξη του Αρχείου μας. Πραγματοποιήσαμε πέρσι δυο επιτυχημένες εκδηλώσεις γνωριμίας για τα Αρχεία, μία στο Κάιρο στο Ε.Π.Κ.Κ. και μία στην Αθήνα στη Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας.

Υπάρχουν κάποια από τα εκθέματα, είτε στο μουσείο είτε στο Αρχείο, που έχουν ιδιαίτερη αξία για εσάς προσωπικά;
Αυτό που πραγματικά θεωρώ ξεχωριστό είναι το πρακτικό ίδρυσης της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου, το 1904. Από εκεί ξεκινάει η ιστορία της νέας Κοινότητας με τη μορφή που έχει μέχρι σήμερα.

Συγκεκριμένα το 1856 ιδρύθηκε στο Κάιρο η Ελληνική Κοινότητα των Ορθοδόξων με πρόεδρο τον εκάστοτε Πατριάρχη Αλεξανδρείας και μέλη ορθοδόξους που υπάγονταν στο Πατριαρχείο (Έλληνες και Αραβόφωνες Συρορθόδοξους). Το 1904 ιδρύθηκε η Ελληνική Κοινότητα Καΐρου μόνο με αμιγώς Έλληνες. Στο πρακτικό αυτό, μεγάλη εντύπωση μου έχει κάνει η γλώσσα γραφής και η καλλιγραφία του κειμένου.

Επίσης, ένα συγκινητικό κομμάτι του Αρχείου είναι οι παλαιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες όπου φαίνεται ο μεγάλος αριθμός της παροικίας και διάφορα στιγμιότυπα από μια ακμάζουσα παροικία”.

To ρεπορτάζ δημοσιεύθηκε στο “Νέο Φως” στις 22 Οκτωβρίου 2018 (φύλλο 683).