Δήμος Σταρένιος. Ο σπουδαίος Αιγυπτιώτης ηθοποιός και οι άγνωστες στιγμές της πρώτης επαφής του με το επαγγελματικό θέατρο

Γράφει ο Ν. Νικηταρίδης

Ο ηθοποιός Δήμος Σταρένιος, γόνος σχετικά εύπορης αιγυπτιώτικης οικογένειας, γεννήθηκε στο Κάιρο στις 18/9/1909 και φοίτησε στην Αμπέτειο Σχολή.

 Στα περί της ενασχόλησης του με τα θεατρικά αναφέρεται σε διάφορα βιογραφικά του πως σε σχολική παράσταση τον είδε ο Αιμ. Βεάκης και του πρότεινε να πάει στην Αθήνα για να γίνει ηθοποιός. Όμως τα πράγματα δεν έγιναν έτσι… Για πρώτη φορά λοιπόν θα καταγράψουμε την αληθινή ιστορία, όπως μας την περιέγραψε ο φίλος του Κώστας Τριπαίδης (1906-2008) στα 1997 : Το 1929 είχε πάει στην Αίγυπτο ο Βεάκης για περιοδεία. Στο Κάιρο όμως, θέλοντας ν΄ ανεβάσει το έργο ¨Η Άγνωστος¨ αντιμετώπισε πρόβλημα ηθοποιών, γι΄αυτό και ζήτησε δύο ερασιτέχνες.

Ο Κώστας, 23 ετών τότε, και ο Δήμος στα 20 του, εργάζονταν σε κοντινές εταιρείες. Άκουσαν για την πρόσκληση, κι επειδή έπαιζαν που και που ερασιτεχνικά πήγαν για να τους δοκιμάσει. Ο Τριπαίδης θα έκανε το δικαστή, ο Σταρένιος τον εισαγγελέα και ο Βεάκης το δικηγόρο. Κι εδώ ο Τριπαίδης κατέθεσε και μία ¨δυσαρέσκεια¨, αφού ο Βεάκης του έδωσε ένα φύλλο χαρτί με τα λόγια του δικαστή, κι όταν εκείνος του ζήτησε και τα λόγια των άλλων, του απάντησε πως αυτά αρκούν και θα καταλάβει τι θα λέει πάνω στο έργο… Τέλος πάντων, το έργο ανέβηκε με επιτυχία. Στο πρόγραμμα βέβαια γράφτηκαν μόνο τα αρχικά τους – ΝΤ.Τ. για τον Τριπαίδη, που τον φώναζαν τότε Ντίνο, και Δ.Σ. για το Σταρένιο – κι αυτό, διότι αν μάθαινε η μητέρα του πως έπαιζε σε επαγγελματικό θίασο, αλλοίμονο του…

Μετά λίγο καιρό ο Σταρένιος πήγε στο γραφείο του Τριπαίδη και του ανακοίνωσε την απόφαση του να πάει στην Αθήνα, στη Δραματική Σχολή, για να κάνει καριέρα ηθοποιού. Ο Τριπαίδης προσπάθησε να τον αποτρέψει, λέγοντας του πως άλλο ήταν που τους πήρε ο Βεάκης επειδή τους χρειαζόταν και άλλο η Αθήνα και ο επαγγελματισμός, αλλά εκείνος ήταν αμετάπειστος…

Ας πάμε τώρα στο κομμάτι της δικής μας έρευνας, αφού το πρόγραμμα της εν λόγω παράστασης δυστυχώς δεν βρέθηκε. Ο επονομαζόμενος Θίασος ¨Λούνα Παρκ¨ (Βεάκη-Θεοδωρίδου-Οικονόμου) έφτασε στην Αλεξάνδρεια τον Απρίλιο του 1929 με δύο τμήματα, ένα μουσικό με επικεφαλής τον Π. Οικονόμου και ένα δραματικό με επικεφαλής τον Αιμ. Βεάκη. Το δραματικό τμήμα έφυγε αμέσως για το Κάιρο, για σειρά 10 παραστάσεων στο θέατρο ¨Κουρσάλ¨, μεταξύ των οποίων και ¨Η Άγνωστος¨ του Bisson που ανέβηκε στις 10/5 και μετά την επιτυχία της και κατ΄ απαίτηση του κοινού παίχτηκε και την επομένη 11/5. Όπως αναφέρεται σε άρθρο της εποχής, στις παραστάσεις αυτές συνέπραξαν υποδυόμενοι τους ενόρκους οι ερασιτέχνες του δραματικού τμήματος της Union Grecque du Caire (Ελληνική Ένωσις Καΐρου). Κατόπιν το δραματικό τμήμα επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια, συνεχίζοντας με το μουσικό τμήμα τις παραστάσεις στο θέατρο ¨Λούνα Παρκ¨.

Το Σεπτέμβριο το μουσικό τμήμα επέστρεψε στην Ελλάδα, ενώ το δραματικό τον Οκτώβριο πήγε ξανά στο Κάιρο, ονομαζόμενο πλέον Ελληνικός Καλλιτεχνικός Συνεταιρικός Όμιλος, δίνοντας παραστάσεις ως τις 18/11 στο θέατρο ¨Πριντάνια¨, μεταξύ των οποίων και πάλι ¨Η Άγνωστος¨ στις 2/11. Και εδώ ακριβώς είναι το πρόβλημα : Σε ποια από τις δύο παραστάσεις έπαιξαν οι Τριπαίδης και Σταρένιος ; Κατ΄αρχήν τόσο ο Τριπαίδης, όσο και τα δημοσιεύματα αναφέρουν μεγάλη επιτυχία των παραστάσεων στο ¨Κουρσάλ¨. Αντιθέτως, η δεύτερη κάθοδος του θιάσου στο Κάιρο δε φαίνεται να στέφθηκε με επιτυχία, αφού στις 25/10 διαβάζουμε άρθρο του Λουκά Χριστοφίδη με το χαρακτηριστικό τίτλο ¨Είμαστε αδικαιολόγητοι¨, κι αυτό διότι για παράδειγμα στην παράσταση ¨Όλα σε καλό¨ του Πιραντέλλο, η αίθουσα είχε μονάχα μια χούφτα θεατές. Τώρα, όπως είδαμε στις παραστάσεις του ¨Κουρσάλ¨ συνέπραξαν ερασιτέχνες της Ελληνικής Ενώσεως Καΐρου. [Ο Ελληνικός Όμιλος Εκδρομέων Καΐρου,  που είχε ιδρυθεί το Φλεβάρη του 1928 με τμήματα φιλολογικά και αθλητικά, το Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς μετονομάστηκε σε Ελληνική Ένωση Καΐρου]. Άρα πιθανώς, εκτός από ενόρκους να υπήρξε ανάγκη και για δύο άλλους ερασιτέχνες ηθοποιούς. Από την άλλη, μήπως ο θίασος που σχηματίστηκε για το ¨Πριντάνια¨ δεν ήταν τόσο ολοκληρωμένος και είχε ανάγκη ηθοποιών για το συγκεκριμένο έργο ; Σχετική σύμπραξη πάντως για την παράσταση στο ¨Πριντάνια¨ δεν βρήκαμε. Βάσει αυτών λοιπόν, πιστεύουμε πως οι πιθανότητες ¨γέρνουν¨ προς το ¨Κουρσάλ¨. Ούτως ή άλλως πάντως, ¨Η Άγνωστος¨ ήταν η παράσταση που ο Δήμος Σταρένιος συνάντησε το Βεάκη και μαγεύτηκε από την επαγγελματική θεατρική ατμόσφαιρα.

Έτσι, το 1932 ο Σταρένιος έρχεται στην Αθήνα και ως εξαιρετικό ταλέντο σπουδάζει στο Εθνικό Θέατρο για μόνο ένα χρόνο.

 Αμέσως μετά, διαβλέποντας τις υποκριτικές του ικανότητες, τον παίρνει ο Κ. Μουσούρης, με τον οποίο, στο θίασο Μουσούρη-Θεοδωρίδου – οι οποίοι ήταν και στην περιοδεία στην Αίγυπτο – το 1933 κάνει την πρώτη του επαγγελματική εμφάνιση στην ¨Ευτυχία¨ του Μπερστάιν. Η καθόλα ανέφελη συνεργασία τους, θα διακοπεί όταν ο Σταρένιος θα συμμετάσχει κάποια στιγμή σε μια απεργία των ηθοποιών.

 Το 1936 προσλαμβάνεται από το θίασο της Κατ. Ανδρεάδη, μένοντας σ΄ αυτόν για αρκετά χρόνια και εκεί είναι που γνώρισε και τη μετέπειτα σύζυγο του Νίνα Βαρβέρη (1910-1984), με την οποία δεν απέκτησαν παιδιά. Ας σημειωθεί πως το Φλεβάρη του 1936 τον βρίσκουμε, με άλλους γνωστούς ηθοποιούς, να συμμετέχει σε μουσικοκαλλιτεχνικό πρόγραμμα της Επιτροπής Προστασίας Πολιτικών Εξορίστων και Φυλακισμένων, κάνοντας ένα σατυρικό ντουέτο με τον Στ. Ιατρίδη.

Ακολούθησαν πλήθος θεατρικές παραστάσεις σε συνεργασία με όλους τους πρωταγωνιστές της εποχής, όπως οι Τ. Βανδής, Δ. Παπαμιχαήλ, Αλ. Βουγιουκλάκη, Ε. Λαμπέτη, Μ. Μερκούρη, Α. Αλεξανδράκης, Γ. Γκιωνάκης, Γ. Φέρτης, Ξ. Καλογεροπούλου, Ν. Γαληνέα, Λ. Κωνσταντάρας, κ.ά. Το 1947 είχε σχηματίσει θίασο με τους Αλ. Παΐζη και Τ. Βανδή, ανεβάζοντας παραστάσεις στο θεατράκι ¨Βέρα¨ της Λ. Αλεξάνδρας, ενώ το 1952 σχημάτισε δικό του θίασο στο θέατρο ¨Διονύσια¨ της Καλλιθέας, με μεγάλες όμως οικονομικές απώλειες. Ως η σημαντικότερη θεατρική του εμφάνιση καταγράφεται εκείνη στο ρόλο του υπηρέτη Φιρς στο ¨Βυσσινόκηπο¨ του Τσέχωφ, που έλαβε χώρα στα 1973-74 στο θέατρο ¨Διονύσια¨ των Αθηνών, σε σκηνοθεσία Μ. Βολανάκη, ενώ η τελευταία του σκηνική παρουσία έγινε το 1977 με τον Δ. Χορν στο έργο ¨Ο δικός μας¨ του Π. Μπαρνς.

Το κινηματογραφικό του ντεμπούτο έγινε το 1943 με την ταινία ¨Μάγια η Τσιγγάνα¨ του Γιάννη Χριστοδούλου, για να ακολουθήσουν περί τις 75 ταινίες, όπως οι ¨Πρωτευουσιάνικες περιπέτειες¨, ¨Έγκλημα στα παρασκήνια¨, ¨Ο άνθρωπος του τραίνου¨, ¨Το ταξίδι¨, ¨Η 7^η μέρα της δημιουργίας¨, ¨Ο Στρατής παραστράτησε¨, ¨Μια γυναίκα στην αντίσταση¨, ¨Πρόσωπα λησμονημένα¨, κ.ά. Πολύγλωσσος δε ως Αιγυπτιώτης, έπαιξε και σε διεθνείς παραγωγές, όπως ¨Αμέρικα Αμέρικα¨ του Ηλ. Καζάν, ¨Ο Χριστός ξανασταυρώνεται¨ του Ζ. Ντασέν, ¨Λέων της Σπάρτης¨ του Ρ. Ματέ, ¨Το λάθος¨ του Π. Φλάισμαν, κ.ά. Από τις τηλεοπτικές σειρές που εμφανίστηκε ξεχωρίζουμε τις ¨Ο Χριστός ξανασταυρώνεται¨ και ¨Γιούγκερμαν¨.

 Στην Κατοχή δραστηριοποιήθηκε στις γραμμές του ΕΑΜ, ενώ στα 1945-46 ήταν από τους ιδρυτές του θιάσου ¨Ενωμένοι Καλλιτέχνες¨. Αριστερών πεποιθήσεων, ¨ρομαντικός κουμουνιστής¨ όπως τον χαρακτήριζε ο ανιψιός του ποιητής Γιάννης Βαρβέρης, δεν αποδέχτηκε ποτέ τη διάσπαση του 1968, ενώ κατά τη περίοδο της Δικτατορίας είχε αποκλειστεί από τις κρατικές κινηματογραφικές παραγωγές.

 Ο γλυκύτατος χαρακτήρας του, του είχε δώσει το προσωνύμιο ¨ο άγιος του θεάτρου¨, κάτι που ερχόταν σε αντίθεση με τους ¨κόντρα¨ ρόλους του ¨κακού¨ που ερμήνευε με τόση επιτυχία. Ο Δήμος Σταρένιος πέθανε στην Αθήνα στις 23/10/1983 και στην κηδεία του, σε προσλαλιά του ο ηθοποιός Β. Κολοβός τόνισε πως ο Σταρένιος ¨έβαλε τη δουλειά του στην υπηρεσία του λαού, αλλά και γι΄αυτό δεν προβλήθηκε όσο του άξιζε σαν καλλιτέχνης¨.

  Το 2001 προβλήθηκε στην ΕΤ1, στα πλαίσια της εκπομπής ¨Σαν παλιό σινεμά¨, ένα μικρό αφιέρωμα για την καλλιτεχνική του διαδρομή, σε σκηνοθεσία Π. Κέκα, έρευνα Αντ. Πρέκα και καλλιτεχνική διεύθυνση του Αιγυπτιώτη ηθοποιού Πάνου Κατέρη.

Πηγές: ¨Σαν παλιό σινεμά¨ (ντοκυμαντέρ ΕΤ1 1/1/2001) – Αναμνήσεις Κ. Τριπαίδη (1997) – Ριζοσπάσης (εφημερίδα), Αθήνα 16/2/1936, 24/6/1947, 25/10/1983, 27/10/1983 – ¨Ελευθερία¨ (εφημερίδα), Αθήνα 3/4/1946 – ¨Φως¨ (εφημερίδα), Κάιρο 5/5/1929, 10/5/1929, 11/5/1929, 17/10/1929, 25/10/1929, 2/11/1929, 18/11/1929 – ¨Ταχυδρόμος¨ (εφημερίδα), Αλεξάνδρεια 1/5/1929, 2/5/1929, 17/7/1929, 14/10/1929