Εις μνήμην του Σωτηρίου Λιάτση, του πρύτανη της Ελληνικής δημοσιογραφίας στην Αίγυπτο.

Γράφει ο Χρίστος Γ. Παπαδόπουλος, Διευθυντής του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου Καΐρου.

Στις 17 Αυγούστου 1938 πεθαίνει στην Ελλάδα ο Σωτήριος Λιάτσης, Διευθυντής της εφημερίδας Ταχυδρόμος-Ομόνοια, στυλοβάτης της ελληνικής δημοσιογραφίας στην Αίγυπτο για περισσότερο από μισό αιώνα.,

Ιδιαίτερη σημασία έχει ο αποχαιρετισμός της ανταγωνιστικής εφημερίδας του Καΐρου, ΦΩΣ που ανακοινώνει τον θάνατο του λέγοντας πως: “απεβίωσεν εν Αθήναις, ο Πρύτανις των Ελλήνων δημοσιογράφων της χώρας ο πολυαγαπημένος και ανεκτίμητος ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΛΙΑΤΣΗΣ, διευθυντής του ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ Αλεξάνδρειας. Ο Ταχυδρόμος ήτο το ορμητήριο των προσπαθειών του, η μεγάλη έπαλξις, των εθνικών και παροικιακών αγώνων του.

Την Ελληνική παροικία της Αλεξάνδρειας δεν εδημιούργησαν μονο οι Τοσιτσαι, οι Αβερωφ, οι Μπενάκαι, οι Σαλβάγοι, οι Συναδινοί. Την εδημιούργησε και ο Σωτήριος Λάτσης. Υπήρξε εκ των σπουδαιότερων παραγόντων. Αι δημοσιογραφικαί του προσπάθειαι υπερ αυτής, συνέβαλον κατα πολύ εις τη ακμή της. Ο Λιάτσης υπήρξε εις το παρελθόν ο δημιουργός ευτυχών καταστάσεων, άνθρωπος που ελάμπρυνε ακόμα μεγάλα παροικιακά ονόματα, που ώθει προς πάσαν καρποφόρον δράσιν, που συνέδεε τον Ελληνα της Αιγύπτου προς την αγάπην προς την Ελλάδα. Ο πατριωτισμός του ήτο απαράμιλλος… Ευτυχώς η Αλεξάνδρεια εις τους κύκλους της οποίας εξετράφη το δημοσιογραφικόν του τάλαντον και που τόσον ελάμπρυνεν ο ίδιος του απέδωκε εις την ζωήν τας τιμάς που αξιζε…” Λιγους μήνες μόλις πριν το θάνατο του εορτάσθηκε το χρυσό ιωβηλαιο του στη δημοσιογραφία, μισός δημιουργικός αιώνας.

Ο Σωτήριος Λιάτσης γεννήθηκε το 1867 στην Καστανίτσα της Κυνουρίας και αποφοίτησε από γυμνάσιο του Ιακ. Δραγάτση, στον Πειραιά. Στη συνέχεια σπούδασε για δυο χρόνια στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών ενώ ταυτόχρονα δημοσιογραφούσε στην εφημερίδα Πρόνοια του Πειραιά. Εγκαταστάθηκε στην Αίγυπτο το 1885. Την εποχή εκείνη έγραφε ερασιτεχνικά στις εφημερίδες Τηλέγραφος και Ομόνοια, στην οποία στη συνέχεια έγινε διευθυντής αλλά και ιδιοκτήτης. Το 1891 έγινε διευθυντής των εφημερίδων “Μεταμόρφωση” και “Ταχυδρόμος” Παράλληλα , το 1902 παρουσιάστηκε το έργο του Σέλευκος, μια τραγωδία σε τέσσερις πράξεις.

Το 1937 η Ελληνική Κυβέρνηση εκτιμώντας το πατριωτικό έργο του Σωτήριου Λιάτση, ο οποίος για μισό αιώνα διετέλεσε διευθυντής της εφημερίδας Ταχυδρόμος -Ομόνοια, του απένειμε τον Χρυσό Σταυρό του Σωτήρος σε ένδειξη και αναγνώριση των υπηρεσιών του στην Πατρίδα και στον Αιγυπτιώτη Ελληνισμό.

 Αλλά και η πνευματική Αλεξάνδρεια τίμησε ανάλογα τον Σ. Λάτση όταν συνταξιοδοτήθηκε διοργανώνοντας εσπερίδα προς τιμήν του, οι ομιλητές  τον χαρακτήρισαν μεταξύ άλλων “συμφιλιωτή”, “ακούραστο σκαπανέα” , ”αυτοδημιούργητο”, ”γλαφυρό”, “αρθρογράφο” ενώ ο Πατριάρχης Νικόλαος τον χαρακτήρισε ως “καλό χριστιανό” γιατί βοήθησε αφιλοκερδώς το έργο του Πατριαρχείου αλλά και τις αγαθοεργίες.

Η Ελληνική Κοινότητα Αλεξάνδρειας εκδίδει ψήφισμα για την απώλεια του εκφράζοντας την ευγνωμοσύνης της για όσα προσέφερε και η Ελληνική σημαία κυμάτισε μεσίστιος στην έδρα της Ε.Κ.Α. Παρόμοια ψηφίσματα εξέδωσαν σχεδόν όλα τα σωματεία της Αλεξάνδρειας όπως “Αδελφότης Κυθηρίων”, “Ελληνικός Αθλητικός Όμιλος Ιμπραημίας”, “Εθνικός σύνδεσμος Ελληνίδων”, ”πελοποννησιακή αδερφότητα”, Ένωση Ελληνίδων Αλεξανδρείας Μάννα”, Ένωσις Αισχύλος Αρίων κ.α

Το πρωτοσέλιδο  της εφημερίδας Ταχυδρόμος-Ομόνοια στις 18 Αυγούστου 1938 είναι αφιερωμένο στον πρώτο διευθυντή της που σε αγαστή συνεργασία με τον ιδιοκτήτη Γ. Τήνιο δημιούργησαν έναν  αιγυπτιώτικο δημοσιογραφικό μύθο.

“Ο Σωτήριος Λάτσης απέθανε. Βαρύ το πένθος. Σκληρά η απώλεια.Θα ζήση όμως εις τας ψυχάς και τας καρδίας όλων εκείνων, οίτινες τον εγνώρισαν, όλων όσων τον ηγάπησαν, τον εξετίμησαν,τον εθαύμασαν και αναγνώρισαν την υψηλήν του συμβολή όχι μονο εις το δημοσιογραφικόν έργον αλλα εις την ιδέα της -πατρίδας, του ανθρωπισμού και της αγαθοεργίας. Η μνήμη του ασπίλου ονόματος, πλαισιωθείσα με τον φωτοστέφανον της ευγνωμοσύνης , παραδοθείσα προ πολλού εις την ιστορία μας, θα διατηρηθεί ανεξίτηλος.”

Λίγες ημερες μετά , στις 22 Αυγούστου 1938, ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ δημοσιεύει το σπουδαίο άρθρο με τίτλο “ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΛΙΑΤΣΗΣ (1867-1938). Σελίς εκ της ιστορίας της Ελληνικής εν Αιγύπτω δημοσιογραφίας εκ του δημοσιογραφικού αρχείου του καθηγητού Δημοσιογράφου Ευγένιου Μιχαηλίδου).  Στο άρθρο αυτό του ιδιοκτήτη του ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ Γεωργίου Τήνιου και συνεργάτη επί χρόνια του Σ. Λιάτση, δημοσιεύεται  επιστολή του με ημερομηνία 1 Απριλίου 1930, προς τον καθηγητή Μιχαηλίδη σχετικά με την ιστορία της Ελληνικής Δημοσιογραφίας στην Αίγυπτο στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα (1874-1893) μεταξύ άλλων αναφέρει ότι όταν έφτασε ο ίδιος στην Αίγυπτο, το 1874 η μόνη Ελληνική εφημερίδα που εκδίδονταν ήταν τα “Ημερήσια Νέα” του Η. Ζαγκλή.

Μετά από ένα χρόνο εκδόθηκε η “Ελπίς” του Καζώτη που αργότερα εκδιδόταν από τον Βιτάλη. Λόγω ελάχιστων Ελλήνων τότε μέσος όρος κυκλοφορίας ήταν γύρω στα 200-300 φύλλα ημερησίως. Περιγράφει πως μετά απο επεισοδιακές συνεργασίες κατάφερε ο ίδιος να αποκτήσει ένα τυπογραφείο και πως ο Σωτήριος Λιάτσης ξεκίνησε τη συνεργασία του με την Ομόνοια η οποία είχε αλματώδη εξέλιξη αλλά λόγω κληρονομικών και συνεταιριστικών διαφορών τελικά ο Τήνιος αγόρασε την εφημερίδα για λογαριασμό του Λιάτση. Στο ιδιο άρθρο δημοσιεύεται παλιό άρθρο του Φ.Φ. Όδδη στον Ελληνικό Διάκοσμο Αλεξάνδρειας, το 1911, ο οποίος γράφει για τον Σ. Λιάτση πως “είναι εκ των μάλλον χαριτολόγων και των δημοφιλέστερων δημοσιογράφων της Αιγύπτου. Πνεύμα σπινθηροβόλο, ενθουσιώδης, λάτρης του καλού και της προόδου και δεν διστάζει να θυσιάζει τα πάντα χάριν της ιδέας.Αναφέρει ότι ουδέποτε πτωχός και μάλιστα άνθρωπος των γραμμάτων που ζήτησε τη συνδρομή του δεν έφυγε με άδεια χέρια. Για δεν τις δημοσιογραφικές του ικανότητες “μυσταγωγός της τέχνης του λόγου”, όσον ολίγοι εκ των συναδέλφων του, έχει πάντοτε πλήρη την φαρέτραν όπως βάλει ευστόχως κατά των αντιπάλων…”

Ο Γ. Δ. Κορομηλάς στο άρθρο του “Εντυπώσεις από την Αίγυπτο” όπως μας ενημερώνει ο Ευγένιος Μιχαηλίδης, γράφει στις 6 Ιουνίου 1925 στην εφημερίδα ΑΘΗΝΑΙ για τον αείμνηστο Σ. Λιάτση.

“Αληθινός οργανισμός συγχρόνου εφημερίδος σχεδόν Αθηναϊκής, ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ-ΟΜΟΝΟΙΑ, διευθύνεται από έναν γλαφυρότατόν κάλαμον, τον Σωτήριον Λιάτση. Έναν λάτρη του Λουκιανού, ανεκδοτολόγον, ανεξάντλητον, χαριέστατον και κοντά εις όλα, επάνω απ’ όλα, αληθινό θεματοφύλακα των παραδόσεων. Φανταστείτε έναν μεσόκοπον κύριον, κομψόν από κορυφής μέχρι ονύχων, περιποιημένον εις όλα, και αρχίζοντα τη λιτανεία του καλού από την καλαίσθητον και ανοιχτόκαρδον εμφάνιση.

Φυσιογνωμία συμπαθεστάτη, η οποία συνήθως χαμογελά, ενίοτε όμως διαστέλλεται από την λεπτήν ειρωνία. Όλα τα προσέχει, φαίνεται ότι τα παρέρχεται, αλλ’ εις την δεδομένη στιγμή, δίδει την απάντηση που θα ενόμιζαν οτι ελησμονήθη. Όλην την ημέραν αθέατος γράφει εις το σπίτι του. Δεν δέχεται κανέναν. Το βραδάκι όμως έχει την Ακαδημίαν του εις ενα ανθοστόλιστο τραπεζάκι γύρω από το οποίο συνάζονται πολλοί συνάδελφοι και άλλοι συζητηταί δια να συνομιλήσουν ολίγας ώρας. Εις την ομηγυριν πολλοι ομιλούν και νομίζω ότι ένας ακούει. Ο Λιάτσης. Καθισμενος παράμερα με τον ναργιλέ του, ακούει δια να βαρύνει στην πλάστιγγα της συζητήσεως.…”

Και καταλήγει το άρθρο: “Και ημεις προ των τάφων Αναστασίου Βιτάλη, Γεωργίου Τήνιου και Σωτηρίου Λιάτση, τριών στυλοβατών της Ελληνικής Εν Αιγύπτω δημοσιογραφίας, γονυπετείς βαθυσεβάστως καίομεν λίβανον θαυμασμού κι ευγνωμοσύνης. Αιωνία των η μνήμη.”

Κι όταν αυτά τα λέει ο σπουδαίος Αιγυπτιώτης καθηγητής, Ευγένιος Μιχαηλίδης, εμείς οφείλουμε να κάνουμε το ίδιο, 83 χρόνια μετά το θάνατο του σπουδαίου Σωτήριου Λιάτση, διευθυντή της Αλεξανδρινής εφημερίδας ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ, ενός δημοσιογραφικού μύθου του Αιγυπτιωτη Ελληνισμού ,που το αρχείο του αποτελεί σπουδαία πηγή πολλών ερευνητών της Αιγυπτιώτικης ιστορίας.