Είμαι αγωνιστής, μα πάνω από όλα ξέρω ότι η Χάρης του Θεού θα με δικαιώσει. Μια εκ βαθέων συνέντευξη με τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόδωρο Β’

Βασίλης Α. Πουλαρίκας

Η Α.Θ.Μ. ο Πάπας και Πατριάρχης Αλεξάνδρειας και Πάσης Αφρικής Θεόδωρος Β’ είναι αναμφισβήτητα μια προσωπικότητα που δεν περνάει απαρατήρητη στον χώρο και στον χρόνο. Διαθέτει ένα εκρηκτικό μείγμα χαρακτηριστικών στο οποίο ακροβατεί επιδέξια η Κρητική ορμή και η ζέση για απλωσιά ψυχής και ελεύθερες ανάσες, με την μυσταγωγική ιερουργία που στρέφεται προς το ένδον της ψυχής του, αναζητώντας τον μίτο της σύνδεσης με το Θεό.

Συνεχίζει ακάματα κοντά είκοσι χρόνια τώρα, την Ιεραποστολική του περπατησιά σε μια αχανή Ήπειρο, τόσο φτωχών και καταπιεσμένων ανθρώπων, που όπως είπε στην κουβέντα μας, τα ανθρώπινα δικαιώματα για τους περισσότερους από αυτούς είναι μια λέξη άγνωστη, με την μοίρα τους να βαδίζει με πόνο στα τρία μεγάλα και δύσκολα μονοπάτια της ζωής. Την φτώχεια, την  ορφάνια και την ξενιτιά.

Τον συνάντησα ένα ηλιόλουστο πρωινό του Οκτωβρίου στο γραφείο του στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας λίγες μέρες μετά την επιστροφή του από την Αμερική. Ήταν ένα ταξίδι ζωής, στο όποίο βραβεύτηκε από τους Οφικιάλιους του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την συνολική  Ανθρωπιστική του προσφορά.                                                                                                                                         Κάναμε μια εκ βαθέων συζήτηση για την Ελληνική  Ομογένεια όπου και αν την συνάντησε, για τις δύο μεγάλες προσωπικότητες πολιτικών που έμειναν χαραγμένες στην μνήμη και στην καρδιά του όταν οι δρόμοι τους διασταυρώθηκαν, αλλά και για δυναμικό Αρχιεπίσκοπο Ελπιδοφόρο, τον οποίο χαρακτήρησε ως πραγματικό «Φαναριώτη». Ακολούθησα το συναίσθημα του, αλλά και τον φιλοσοφικό του στοχασμό για την ανθρώπινη ασημαντότητα, με τις σκέψεις του που πηγαία ξεπήδησαν, όταν βρέθηκε στο «Σημείο Μηδέν» περιστοιχισμένος από τα χιλιάδες ονόματα των ψυχών που έφυγαν την 11η Σεπτεμβρίου του 2001.                                                                                                                                            Η στιγμή της κορφύφωσης όμως και η μεγάλη ευκαιρία αυτού του ταξιδιού ήταν η συνάντηση του με τον Αμερικάνο Πρόεδρο  Τζο Μπάιντεν. Μια συνάντηση μεστή, που κατάφερε να καταδείξει όλα τα αγκάθια της Ρωσικής εισπήδησης στην Αφρική που όπως είπε όμως οι εισβολείς «ταξίδεψαν» με Αμερικάνικα διαβατήρια και με Αμερικάνικα κεφάλαια. 

Αν κλείνατε τα μάτια σας και αφήνατε την μνήμη της καρδιάς σας ελεύθερη για αυτές τις ημέρες στην Αμερική, τι αισθήματα, σκέψεις και ποιες θα ήταν οι  πρώτες εικόνες που θα ερχόντουσαν στην επιφάνεια;

Ευχαριστώ πολύ που μου δίνεις την ευκαιρία να ξαναγυρίσω μια εβδομάδα πίσω. Ένα όνειρο που το έβλεπα, το σκεφτόμουν και το ένιωθα με την καρδιά μου χρόνια ολόκληρα, μην ξεχνάς ότι είμαι ήδη 68 χρονών. Έλεγα λοιπόν πάντα, ότι ήθελα να ζήσω αυτό το όνειρο που λέγεται Αμερική. Το περίμενα αρκετά χρόνια και το είχα εκφράσει σαν επιθυμία και στον σεπτό μας Ουκουμενικό Πατριάρχη στο Κολυμπάρι στην Κρήτη στην Μεγάλη και Ιερά Σύνοδο και αμέσως εκείνη την στιγμή φώναξε τον Πρωτοπρεσβύτερο του Οικουμενικού Θρόνου πατέρα Αλέξανδρο Καρλούτσο, τον αγαθό αυτόν Άγγελο του Θεού και του λέει «Πατέρα Αλέξανδρε να τακτοποιήσεις την επίσκεψη του Πατριάρχη στην Αμερική». Πέρασαν χρόνια, ήρθε όμως το πλήρωμα του χρόνου και Αρχιεπίσκοπος ήρθε ένας νέος άνθρωπος, γεμάτος δυναμισμό και οράματα. Ένας χαρισματικός Αρχιεπίσκοπος Αμερικής, ο Ελπιδοφόρος. Και έτσι έλαβε σάρκα και οστά η επίσκεψή μου, με αφορμή το βραβείο «Αθηναγόρας» για τα ανθρώπινα δικαιώματα.  Ο Θεός με έχει αξιώσει 19 χρόνια στην ευλογημένη αυτή Πατριαρχεία, να είμαι Πατέρας και Πατριάρχης λαών, τόσο καταπιεσμένων, τόσο φτωχών που τα ανθρώπινα δικαιώματα στις περισσότερες χώρες είναι άγνωστα. Έτσι λοιπόν στον συνεχή μου αγώνα, το βραβείο αυτό ήταν ένα αντίδωρο αγάπης του Αμερικανικού λαού, και των Αρχόντων του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο πρόσωπό μου.

Επίσης δεν μπορώ να ξεχάσω την στιγμή  που λειτούργησα στον Ναό της Αγίας Τριάδος στην Νέα Υόρκη στις 9 Οκτωβρίου, την ημέρα της εκλογή μου στην Πατριαρχεία. Την γιόρτασα αυτήν την ημέρα με όλη μου την ψυχή μαζί  με την Ελληνική παροικία. Στην μνήμη της καρδιά μου είναι και ο  Αρχιεπίσκοπο Ελπιδοφόρο, ο οποίος έδωσε όλη του την ευγένεια και την καλή θέληση από την πρώτη στιγμή που με υποδέχτηκε μέχρι και την στιγμή που με συνόδευσε στο αεροδρόμιο της επιστροφής μου. Ένας άνθρωπος ζεστός, ευγενής, ένας Φαναριώτης πραγματικός.

Σε ένα σημείο όμως σε αυτό μου το ταξίδι πόνεσε η καρδιά μου. Και αυτό ήταν εκεί που έπεσαν οι δίδυμοι πύργοι. «Το σημείο μηδέν».  Θαύμασα τις δύο τεράστιες δεξαμενές που το νερό χάνεται και δεν βλέπεις τον πυθμένα, συμβολίζοντας το χάος που άφησαν οι δύο πύργοι. Και ένιωσα το βαθύ ρίγος της συγκίνησης όταν αντίκρισα γύρω γύρω γραμμένα όλα τα ονόματα των ανθρώπων που χάθηκαν εκείνη την αποφράδα ημέρα. Κατεβήκαμε και στο μουσείο, που στα σπλάχνα της γης έχουν αφήσει τα απομεινάρια της τραγωδίας από ατσάλι και γυαλί, για να μας θυμίζουν ότι ο «γίγαντας άνθρωπος» σε δευτερόλεπτα είναι ένα μυρμήγκι.

Έχετε ζήσει από κοντά και έχετε διακονήσει τον Ελληνισμό της Διασποράς σε πολλές χώρες και σε διαφορετικές ηπείρους. Σε αυτό σας το ταξίδι γνωρίσατε την Ομογένεια της Αμερικής Τι είδατε στα μάτια αυτών των ομογενών Ελλήνων;

Φεύγοντας από το νησί μου την Κρήτη το 1985, τον πρώτο Ελληνισμό που γνώρισα στην Μαύρη Θάλασσα. Στην Οδδησό, δειλά δειλά στην αρχή και μετά πιο θαρρετά έρχονται οι Έλληνες να με γνωρίσουν και να τους γνωρίσω. Έχουμε έναν Ελληνισμό περίπου τις 70 χιλιάδες. Θυμάμαι την μεγάλη μας προσπάθεια τα παιδιά να ξαναμάθουν Ελληνικά. Ξεκινήσαμε λοιπόν στον νάρθηκα της Ελληνικής Εκκλησίας της Αγίας Τριάδας που ξεκίνησε η Ελληνική Επανάσταση. Αρχίζω την διαδρομή μου ως Ιεραπόστολος στην Γαλόφωνη Αφρική με το Καμερούν και στην Αγγλόφωνη με την Ζιμπάμπουε. Σε όλα μου τα κράτη συναντούσα το «εκλεκτό λήμμα» που λέγεται Απόδημος Ελληνισμός. Την Αφρικής είναι απόδημοι Έλληνες, όπως εδώ στην Αίγυπτο είναι οι Αιγυπτιώτες. Όμως στην Αμερική γνώρισα έναν τόσο δυναμικό Ελληνισμό περίπου πέντε εκατομμυρίων με ένα φοβερό λόμπυ. Στο πρόσωπο των γερουσιαστών, που συνάντησα στην μεγάλη εκδήλωση της απονομής του βραβείου, αλλά και σε μια άλλη εκδήλωση που βραβεύονταν ένα επίλεκτο μέλος της κοινωνίας της Νέας Υόρκης και γενικά του Ελληνισμού της Αμερικής, είδα την τέταρτη γενεά Ομογενών Ελλήνων. Βέβαια δεν μιλούσαν Ελληνικά, αλλά όταν ξεκίνησα τον λόγο μου τους είπα « Η λαλιά μου είναι Ελληνική». Δάκρυσαν οι μεγαλύτεροι και κατάλαβα με την καρδιά μου κοιτώντας το βλέμμα τους και την έκφραση του προσώπου τους ότι ένιωσαν τον λόγο μου. Τους μίλησα για τα τρία μεγάλα και δύσκολα μονοπάτια της ζωής που είναι η φτώχεια, η ορφάνια και η ξενιτιά. Και το πιο δύσκολο τους είπα είναι ο δρόμος της ξενιτιάς.

Το βραβείο που σας απονεμήθη πέραν της σημαντικής διάκρισης σε προσωπικό επίπεδο έδωσε ένα ακόμα «βήμα» για να ακουστεί η «φωνή» του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας σε μια δύσκολη καμπή της δισχιλιετούς του ιστορικής διαδρομής. Πιστεύεται ότι η «φωνή» αυτή εισακούστηκε;

Ακούστηκε η φωνή μας αυτή δυνατά, πολύ περισσότερα από ότι ήλπιζα. Και αυτό γιατί οι Άρχοντες του Πατριαρχείου, οι Οφικιάλιοι στην Αμερική, είχαν αναδείξει όλα τα δύσκολα θέματα που ταλαιπωρούν το Πατριαρχείο μας, πριν ακόμη λάβω εγώ τον λόγο εκείνο το βράδυ στους εκατοντάδες  καλεσμένους. Είχαν δουλέψει σε αυτήν την κατεύθυνση πολύ εντατικά, και είχαν συγκεντρώσει  στοιχεία και ντοκουμέντα για την Ρωσική εισβολή στην Αφρική τα οποία παρουσίασαν ενημερώνοντας τους παριστάμενους και κατ’ επέκταση και όλη την Ελληνική Ομογένεια. Το πιο σημαντικό στοιχείο όμως αυτής της κατάστασης είναι το γεγονός ότι οι Ρώσοι που εισπήδησαν στην Αφρική είναι Αμερικανικής καταγωγής που ήρθαν από τα σπλάχνα της Αμερικής να πούνε στους φτωχούς Αφρικανούς ότι το Πατριαρχείο μας δεν είναι κανονικό και οι ιερείς μας πρέπει να ανήκουν σε μια άλλη Εκκλησία. Τα αναλύσαμε όλα διεξοδικά και οι άνθρωποι εκεί μας άκουσαν και μας κατάλαβαν.

Έχετε ζήσει πολλά χρόνια στην Οδησσό, από την εποχή που ήταν Ρωσικό έδαφος. Μιλάτε την γλώσσα, και νιώθετε βαθιά τον λαό αυτόν. Όταν το Οικουμενικό Πατριαρχείο παραχώρησε την Αυτοκεφαλία στην εκκλησία της Ουκρανίας νιώσατε το βαρύτιμο δίλλημα για στάση που θα έπρεπε να τηρήσει το Δευτερόθρονο Πατριαρχείο εν όψει του επερχόμενου σχίσματος στον Ορθόδοξο Κόσμο;

Έφτασα στην εποχή της Σοβιετικής Ένωσης με Πρόεδρο τον Αντρόπωφ, στην συνέχεια με τον Τσερνιέκο και τέλος με τον  Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Είχα την τύχη να γνωρίσω αυτόν τον μεγάλο ηγέτη. Έναν άνθρωπο ιδεολόγο, οραματιστή και γλυκομίλητο που έβλεπες στο πρόσωπό του την αγωνία του για την ειρήνη και την δικαιοσύνη στον κόσμο. Τον Γκορματσόφ τον βάζω δίπλα σε μια άλλη μεγάλη προσωπικότητα που είχα την τύχη να γνωρίσω. Τον Νέλσον Μαντέλα. Αυτές οι δύο μεγάλοι ηγέτες σμίλευσαν όλη μου την ζωή με την ακτινοβολία τους. Θα πρέπει να πω όμως ότι θαύμασα και τον δυναμισμό και του  Προέδρου Μπάιντεν .

Για να επανέλθω στο ερώτημα εκείνη η περίοδος με προβλημάτισε πάρα πολύ. Πέρασαν μέρες, εβδομάδες και μήνες αγωνίας, αλλά θέλω να πω ειλικρινά, ότι βίωσα και μέρες μεγάλης προσευχής. Προσευχήθηκα βαθιά στον Θεό γιατί είμαι δεμένος συναισθηματικά με αυτούς τους λαούς. Τους γνώρισα από κοντά, και τους πονάω πραγματικά. Όμως η καρδιά μου είναι Ελληνική. Όταν «η μητέρα τους Εκκλησία», το Οικουμενικό Πατριαρχείο που τους αναγέννησε πνευματικά, έκρινε ότι έπρεπε να τους δώσει το Αυτοκέφαλο, εγώ έπρεπε να σταθώ στο πλάι του Πατριάρχη της Ρωμιοσύνης. Δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς. Είμαι συνειδησιακά ήρεμος  για την επιλογή μου. Μετά ήρθε ο πόλεμος που δικαίωσε αυτή μου την επιλογή για τον Ουκρανικό λαό. Έπρεπε να δοθεί η Αυτοκεφαλία. Όπως το ακολούθησε η Ελλάδα και η Κύπρος.

Συναντηθήκατε με τον Πρόεδρο της Αμερικής  Τζο Μπάιντεν, καθώς και με υψηλόβαθμους αξιωματούχους που είναι επιφορτισμένοι με τα θέματα της Αφρικής και της Ουκρανίας. Σας δόθηκε η ευκαιρία να θέσετε την ουσία της Ρωσικής εισπήδησης στην κανονική διαδικασία του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Ποιο ήταν το όφελος και ποια η κατακλείδα αυτής της συνάντησης;

Ο Πρόεδρος Μπάιντεν είναιένας ηγέτης που αναντίρρητα παίζει τόσο μεγάλο ρόλο σε ολόκληρο τον πλανήτη και η συνάντηση μου μαζί του ήταν μια τεράστια επιτυχία. Πρώτος έδωσε την ευλογία του ο Οικουμενικός Πατριάρχης και στην συνέχεια  το δούλεψαν πάρα πολύ δύο άνθρωποι. Ο πατέρας Αλέξανδρος Καρλούτσος και ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος. Ο Πρόεδρος μου αφιέρωσε τριανταπέντε λεπτά και με δέχτηκε στην μεγάλη αίθουσα του Ρούσβελτ. Με έβαλε απέναντί του στην πιο τιμητική θέση και με άκουσε προσεκτικά σε όλα όσα είχα να του πω. Μίλησα για την πατρίδα μου την Ελλάδα , για την Κύπρο, αλλά αφιέρωσα και ένα μεγάλο μέρος της κουβέντας μου  και στο Πρόεδρο Σίσσυ και στις προσπάθειές του για την ειρηνική συνύπαρξη μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων. Μου δόθηκε η ευκαιρία με αυτή την συνάντηση να του εξηγήσω για την εισβολή των ιερέων της Ρωσικής Εκκλησίας. Τον ενημέρωσα ότι οι ιερείς αυτοί που ανήκουν στην Ρωσική Εκκλησία  είναι Αμερικανικής καταγωγής με Αμερικάνικα διαβατήρια και με Αμερικάνικα χρήματα έρχονται να ξεγελάσουν τους φτωχούς Αφρικανούς ιερείς. Πήγαμε απολύτως προετοιμασμένοι για αυτήν την συνάντηση. Δώσαμε την πλήρη λίστα των ονομάτων και όλα τα στοιχεία σε επιμέρους συνάντησή  μας με τα ανώτατα στελέχη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Πρόεδρος Μπάιντεν  συμφώνησε με τις θέσεις μας και εξέφρασε την απογοήτευσή του για το πως Ορθόδοξοι έρχονται να χτυπήσουν ένα Πρεσβηγενές Ορθόδοξο Πατριαρχείο. Το βάθος του προβλήματος το κατάλαβε και το κατανόησε πάρα πολύ και ξέρω ότι ο ίδιος θα κάνει τα πάντα με τον δικό του τρόπο. Επίσης ενημέρωσα και το «Κέντρο» μας στην Ελλάδα , και στην Αίγυπτο μας για να ξέρουν όλοι τι έκανα και γιατί το έκανα. Περιδιαβαίνοντας με την μνήμη μου σε όλες αυτές τις ημέρες έχω να σου πω ότι επέστρεψα πάρα πολύ ικανοποιημένος και τολμώ να πω ότι ο σκοπός επετεύχθη

Ποια είναι τα επόμενα σας βήματα με σκοπό να αποτρέψετε το δυσάρεστο γεγονός ότι στο εγγύς μέλλον οι Αφρικανοί θα προσέρχονται στην Ορθοδοξία καλούμενοι να επιλέξουν μεταξύ δύο Ορθόδοξων Πατριαρχείων, τα οποία δεν θα έχουν μυστηριακή κοινωνία μεταξύ τους;

Θα ξεφουσκώσει σαν μια μεγάλη φούσκα που ήταν, όλη αυτή η ιστορία. Ήδη οι περισσότεροι ιερείς ζήτησαν συγνώμη και επιστρέφουν στην μητέρα Εκκλησία. Εγώ έκανα ότι έπρεπε. Τους ενημέρωσα όλους και θα συνεχίσω να το κάνω σε όλα τα επίπεδα. Είμαι αγωνιστής, μα πάνω από όλα ξέρω βαθιά μέσα στην καρδιά μου ότι η Χάρης του Θεού που ξέρει τα αισθήματά μου θα με δικαιώσει

Έχετε νιώσει σε κάποια μοναχική σας στιγμή να θέλετε να φωνάξετε «Παρελθέτω απ’ εμού το ποτήριο τούτο»;

Όχι κατηγορηματικά Όχι. Γιατί όταν πριν από δεκαοχτώ χρόνια  ο Μακαριστός Πέτρος έφευγε για τον ουρανό με αυτό το φοβερό δυστύχημα γονάτισα, και είπα μέσα μου «Θεόδωρε ήρθε τώρα η ώρα να σηκώσεις τον σταυρό του Αποστόλου Μάρκου». Αυτήν λοιπόν την ευθύνη του σταυρού, την αισθάνομαι από τότε στους ώμους μου. Αισθάνομαι όμως και την χάρη του Θεού που με βοηθάει να περνάω κάθε δυσκολία και στο τέλος να λάμπει το Φως της αλήθειας.