Αιγυπτιώτες και Απεργίες, στην Αίγυπτο των Ελλήνων

Ν.Νικηταρίδης

Η πρώτη καταγεγραμμένη απεργία φαίνεται πως έγινε στην Αρχαία Αίγυπτο το 1157 π.Χ. επί Φαραώ Ραμσή Γ΄. Οι εργάτες που έκτιζαν τους βασιλικούς τάφους και κατοικούσαν στο χωριό Ντέιρ ελ Μεντίνα, είχαν μείνει απλήρωτοι – δηλαδή χωρίς σιτάρι – για μέρες. Παρά τις διαβεβαιώσεις των αξιωματούχων, έκαναν καθιστική διαμαρτυρία και υπό την ηγεσία ίσως των πρώτων συνδικαλιστών της ανθρωπότητας Κενένα και Χέι φωνάζανε όλοι μαζί ¨πεινάμε¨. Παρότι υπήρξαν από τότε φαινόμενα εξαγοράς των συνδικαλιστών, οι ταγοί έδωσαν κάποιες ποσότητες σιτάρι, παρόλο που ο αναβρασμός δεν κόπασε λόγω της συνεχόμενης καθυστέρησης της καταβολής του.

Ερχόμενοι στη Νεότερη Αίγυπτο, στις αρχές του 20^ου αιώνα ξεκίνησε ένα κύμα απεργιών, εν μέρει ως αντίδραση στις μεροληπτικές πολιτικές που υιοθέτησαν οι Βρετανοί αποικιακοί διαχειριστές που ευνοούσαν τους Ευρωπαίους έναντι των Αιγυπτίων εργατών. Το 1900 ιδρύθηκε το πρώτο συνδικάτο : ¨Η Ένωση των Σιγαροποιών¨. Ως το 1919 οι Αιγύπτιοι εργάτες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις αντιαποικιοκρατικές διαδηλώσεις και δύο χρόνια αργότερα 90 συνδικάτα ίδρυσαν την Εθνική Ομοσπονδία Αιγυπτίων Εργατών.

Ας δούμε τώρα τη συμμετοχή των Αιγυπτιωτών σε όλα αυτά :

Από τις πρώτες απεργίες που έγιναν στην Αίγυπτο ήταν αυτή των καπνεργατών το 1914. Μπροστάρηδες ήταν κυρίως Έλληνες που παρέσυραν και τους ντόπιους. Η απεργία κράτησε αρκετές μέρες, με κέρδος των εργατών την αύξηση στην πληρωμή της χιλιάδας για τους τσιγαράδες και στο μεροκάματο για τους μεροκαματιάρηδες. Η δεύτερη απεργία των καπνεργατών, με τους Έλληνες πάντα παρόντες, έγινε το 1919 και συνδυάσθηκε με κατάληψη των εργοστασίων. Κράτησε 6 μήνες, με κέρδος την αποζημίωση στους απολυμένους.

Η Ελληνική Αδελφότης ¨Ο Φοίνιξ¨ ιδρύθηκε στο Πορτ-Σάιτ τον Ιούνιο του 1908 και γρήγορα κατέστη ο κεντρικός πυρήνας γύρω από τον οποίο συγκεντρώθηκαν οι Έλληνες εργάτες όλης της ζώνης της Διώρυγας. Η ευκαιρία για πανεργατική δράση ήρθε το 1918 επί προεδρίας Τσιτσίνια, με την αύξηση των τιμών και τη δυσχερή θέση του εργατικού στοιχείου, οδηγώντας σε υποβολή για πρώτη φορά υπομνήματος στην Εταιρεία με δίκαια αιτήματα. Εκείνη τη στιγμή οι εργάτες όλων των εθνοτήτων συνενώθηκαν γύρω από τον ¨Φοίνικα¨ και υποστήριξαν το διάβημα του γραφόμενοι παράλληλα μέλη του. Η Εταιρία προσπάθησε να τους διαβάλει με δόλια μέσα – για παράδειγμα ο Τσιτσίνιας παραιτήθηκε, συνιστώντας τη μη κήρυξη της απεργίας – με αποτέλεσμα το Δ.Σ. να δώσει ένα μήνα προθεσμία για την παραδοχή ή όχι των αιτημάτων και με την λήξη της στις 13/5/1918 κήρυξε απεργία – την πρώτη έως τότε εναντίον της Εταιρίας – που κράτησε 26 μέρες, με αποτέλεσμα η Εταιρία να δεχθεί τα περισσότερα αιτήματα.

Το ίδιο επιτυχημένη ήταν και η απεργία του 1920, παρότι ¨Ο Φοίνιξ¨ είχε μετατραπεί εν τω μεταξύ σε Διεθνές Συνδικάτο Εργατών. Τότε αξίωνε οκτάωρο, αποζημίωση 15 ημερών για κάθε χρόνο υπηρεσίας και ιατρική περίθαλψη με αποζημίωση σε περίπτωση ασθενειών και δυστυχημάτων, με τον τόνο να δίνουν και πάλι οι Έλληνες, η Εταιρία υποχώρησε.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως ο Κώστας Σπέρας (1893-1943), συνδικαλιστής, πολιτικός, ιδρυτικό στέλεχος του ΣΕΚΕ και της ΓΣΕΕ, καθώς και οργανωτής το 1916 της εξέγερσης των μεταλλωρύχων στη Σέριφο, το 1907 είχε εγκατασταθεί στην Αλεξάνδρεια όπου και φοίτησε στα εκεί σχολεία, ενώ κατόπιν εγκαταστάθηκε στο Κάιρο και εργαζόμενος ως καπνεργάτης ήρθε σε επαφή με τις ιδέες του αναρχοσυνδικαλισμού και του επαναστατικού συνδικαλισμού.