Γ. Ψάνης – Δ/ντης Αχιλλοπουλείου: «Γιορτή για την ελληνική γλώσσα, μια σκέψη για αυτήν»

«…κάθε πρόβλεψη για οποιαδήποτε γλώσσα έχει πολύ σχετική αξία. Οι γλώσσες δεν είναι θνητές, δεν συμπεριφέρονται όπως οι βιολογικοί οργανισμοί, ώστε να φυτρώνουν, να ανθίζουν και ύστερα να μαραίνονται.» Άννα Φραγκουδάκη, Γλώσσα και ιδεολογία, Αθήνα, εκδόσεις Οδυσσέας, 1987

Γράφει ο Γιώργος Ψάνης – Δάσκαλος – δ/ντης Αχιλλοπουλείου Σχολής Καΐρου

Εκτός Ελλάδας, η ελληνική γλώσσα συνοδεύεται από μια φήμη, τη δυσκολία της! Το «…μου ακούγονται ελληνικά» για τους αγγλομαθείς είναι συνώνυμο του «…μου μοιάζουν κινέζικα» ή «…κορακίστικα» που χρησιμοποιούμε οι Έλληνες όταν θέλουμε να περιγράψουμε άγνωστα και περίεργα ακούσματα. Όντως, πρόκειται για γλώσσα που μιλιέται σήμερα από ένα ελάχιστο ποσοστό του παγκόσμιου χωριού, έχοντας δικούς της νόμους και κανόνες σμιλεμένους σε ιστορικό χρόνο ασύλληπτου βάθους, εξέλιξη και προσαρμογή εντυπωσιακή σε διάρκεια. Οι παράγοντες αυτοί την καθιστούν δύσκολα προσπελάσιμη από αυτούς που δεν γεννήθηκαν με το προνόμιο να είναι η μητρική τους γλώσσα. Η σύνδεσή της με δύο από τους σημαντικότερους πολιτισμούς, τον ελληνορωμαϊκό και τον βυζαντινό, με κείμενα παγκόσμιας εμβέλειας όπως τα Ευαγγέλια ή τα Ομηρικά Έπη και με ιστορικά πρόσωπα – θεμέλια του πνεύματος και της επιστήμης τής προσδίδουν αξία αντιστρόφως ανάλογη με το ποσοστό αυτών που την χρησιμοποιούν στις μέρες μας.

Κάποιοι από αυτούς τους λίγους, που έχουν το προνόμιο να τη μιλούν, είναι οι μαθητές των ελληνικών σχολείων της Αιγύπτου. Πρόκειται για παιδιά που είτε λόγω καταγωγής είτε λόγω περιστάσεων έχουν σχέση με την Ελλάδα και την ελληνική γλώσσα την οποία αντιστοίχως έχουν και οι γονείς τους και τη διδάσκονται από Έλληνες δασκάλους στη βάση του αμιγούς ελληνικού αναλυτικού προγράμματος. Δεν είναι το πιο εύκολο πράγμα στον κόσμο! Κυρίως για τους μαθητές αλλά… και για τους εκπαιδευτικούς.

Πολλοί μαθητές του σχολείου μας μιλούν στο σπίτι ή έχουν ως μητρική γλώσσα τα αραβικά. Λίγοι είναι αυτοί που μιλούν αποκλειστικά ελληνικά, και στο σπίτι και στο σχολείο. Των περισσοτέρων τα ελληνικά είναι βαθιά μπολιασμένα με την αραβική σκέψη και κουλτούρα. Υποθέτω ότι και τα αραβικά τους δεν μένουν ανεπηρέαστα από αυτήν την διαπολιτισμική «ανταλλαγή». Το αποτέλεσμα είναι ένα χαριτωμένο ξάφνιασμα καθώς στα στενά όρια μιας σχολικής αυλής, στη μέση του Καΐρου, συνειδητοποιεί κάποιος πως μια αχαρτογράφητη ελληνική διάλεκτος μιλιέται από μια χούφτα παιδιά. Περίεργες συντακτικές δομές, ασυνήθιστες επαναλήψεις  λέξεων, εκφορά λέξεων και ήχων με διαφορετικό τρόπο απ’ ότι στην Ελλάδα, εμβόλιμες αραβικές λέξεις δημιουργούν τα ελληνικά των σύγχρονων Αιγυπτιωτών Ελλήνων.  Καθόλου οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς δεν πρέπει να φοβόμαστε μια τέτοια εξέλιξη. Τα ίδια παιδάκια, μόλις βρεθούν σε άλλο γλωσσικό πλαίσιο γρήγορα θα το προσαρμόσουν στις δικές στους γλωσσικές δομές. Διότι μην ξεχνάμε, η ελληνική γλώσσα είναι το σύνολο πολλών ντοπιολαλιών που η προσαρμογή τους στο τόπο και τον χρόνο ενίσχυσαν και ομόρφυναν το κύριο σώμα της γλώσσας. Και είναι υγιές στο άκουσμα της ελληνικής γλώσσας που μιλούν οι Έλληνες της Αιγύπτου να αποτυπώνονται τα χνάρια της ιστορίας.

Το άρθρο του κ. Ψάνη δημοσιεύθηκε στις 11.2.19 στο Νέο Φως.