Μ. Αδαμαντίδου: «Ήρθε η στιγμή να χωρίσουμε – Οι λήξεις στην Αχιλλοπούλειο Σχολή» (Photos)

*Οι φωτογραφίες είναι από το προσωπικό αρχείο της Μαρίας Αδαμαντίδου και προορίζονται για δημοσίευση στο «Νέο Φως» και στην επίσημη ιστοσελίδα της Ε.Κ.Κ ekkairo.org. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή τους επιτρέπεται μόνο έπειτα από συνεννόηση με την Μ. Αδαμαντίδου.

Οι σχολικές ποδιές είχαν ήδη αποσυρθεί στα σκοτάδια της ντουλάπας, οι μαθήτριες είχαν ξεχάσει τα διαβάσματα και τις εξετάσεις και αδημονούσανε να χαρούν την ανάπαυλα του καλοκαιριού, όταν εμφανιζόταν στο Φως και στον Ταχυδρόμο η πρόσκληση στην τελετή λήξης των μαθημάτων. Από τα μεγάλα γεγονότα στο καλαντάρι της παροικίας, η εκδήλωση έφερνε πολύ κόσμο στο Μπαμπ ελ-Λουκ.

Γράφει η Μαρία Αδαμαντίδου – Δημοσιογράφος, Συγγραφέας

Από τη μια οι άνθρωποι του σχολείου – ο πρόεδρος της Κοινότητας, οι επίτροποι, οι εκπαιδευτικοί, και από την άλλη οι μαθήτριες, οι μαμάδες και οι μπαμπάδες τους, και εκ του πλησίον οι «επίσημοι»: διπλωματικοί, εκπρόσωποι της Εκκλησίας και του αιγυπτιακού υπουργείου Παιδείας, επώνυμοι και ανώνυμοι πάροικοι που ενδιαφέρονταν για τα εκπαιδευτικά. Όλοι με τα καλά τους, βεβαίως, κι ας έσκαγε ο τζίτζικας τέλη Ιουνίου.

Η τελετή γινόταν άλλοτε στην αυλή του Αχιλλοπουλείου και άλλοτε σ’αυτή της Ξενακείου με την οποία συνόρευε.  Παραταγμένα σε σειρές τα βιεννέζικα καθίσματα που γέμιζαν με κόσμο, τραπέζια με στοίβες τα απολυτήρια και τα βραβεία, το πιάνο σε εξέδρα  («δανεικό» από την αίθουσα Ωδικής), οι επιμελήτριες επί της υποδοχής και της τάξης. Αυτό ήταν το σκηνικό της εκδήλωσης στα 11 χρόνια που διηύθυνε το σχολείο η Αργίνη Φραγκούλη (1953-1964) πριν τη μεταστέγασή του στην Ηλιούπολη αλλά, κατά βάση, δεν είχε αλλάξει από τότε που λειτούργησε ως Αχιλλοπούλειο το 1884. Στην πορεία, βέβαια, μαζί με την παροικία που μεγάλωσε και τις μαθήτριες που από καμιά 250αριά αυξήθηκαν στις χίλιες-τόσες, αυξήθηκαν και όλα τα άλλα: οι τάξεις, οι εκπαιδευτικοί, το σχολικό πρόγραμμα, το… εμβαδόν των κτιρίων και η… διάρκεια της εκδήλωσης!

Δικαιολογημένα, βέβαια. Οι αλλαγές που συντελέστηκαν στις δεκαετίες του 1950 και 1960 στον αιγυπτιακό πολιτικό και οικονομικό χώρο, η διαρροή της παροικίας και η υποχρεωτική εισαγωγή της αραβικής γλώσσας και μόρφωσης στο σχολικό πρόγραμμα είχαν φέρει πολλά προβλήματα στη λειτουργία του σχολείου, γι’ αυτό και η Φραγκούλη ως γενική διευθύντρια και ο Γιάννης Καλόκαρδος ως διευθύνων του Δημοτικού έπρεπε να ενημερώσουν την παροικία για πολλά: τις στατιστικές της μαθητικής κίνησης («Πόσες λιγότερες μαθήτριες γράφτηκαν φέτος;» ήταν το φλέγον ερώτημα), τα αποτελέσματα των εξετάσεων στα Αραβικά, τις εκδρομές, παραστάσεις και γενικά την πλούσια σχολική ζωή, το τμήμα Δακτυλογραφίας, το Συσσίτιο, το Πρωινό Ρόφημα, τα υφάσματα και υποδήματα που μοιράζονταν στις άπορες χάρη σε κληροδοτήματα και δωρεές… Η λίστα συνεχίζει…

Μα πριν, μετά και ανάμεσα στις ομιλίες υπήρχαν κι άλλα. Το επιγραμματικό πρόγραμμα στο ρεπορτάζ του Ταχυδρόμου για τη γιορτή των λήξεων στις 26 Ιουνίου 1961 με βοηθά να συμπληρώσω την εικόνα. Έξυπνα, το παρθεναγωγείο  έκανε χρήση του μεγάλου «ατού» του, τη μαθητική χορωδία. Εκείνο το απόγευμα, η έναρξη ήταν μελωδική: οι τελειόφοιτες, με συνοδεία πιάνου, έψαλαν το Απολυτίκιο της Πεντηκοστής και την προσευχή «Ευλαβικά». Μετά την ομιλία του Καλόκαρδου, πρόσφεραν το πρώτο από δύο ‒ευπρόσδεκτα, θα υποθέσω‒ μουσικά διαλείμματα, με τον  Ύμνο των Ευεργετών Αχιλλόπουλου – Ξενάκη και τον «Αποχαιρετισμό της ζωής του σχολείου», ενώ μετά τη Φραγκούλη τραγούδησαν «Τα χρυσάνθεμα» και το «Τώρα το καλοκαιράκι». Σειρά είχαν ύστερα η συγκίνηση και οι δύσκολοι αποχαιρετισμοί: η διευθύντρια, όπως κάθε χρονιά, απευθύνθηκε στις τελειόφοιτες της Στ΄ Γυμνασίου και της Γ΄ Αστικής με συμβουλές για τη ζωή μετά τα θρανία, ενώ η τελειόφοιτη Μαρία Κωνσταντοπούλου εξέφρασε την ευγνωμοσύνη της τάξης της για την εκπαίδευση και αγωγή που τους προσέφερε το παρθεναγωγείο.

Ύστερα τα φώτα έπεφταν στις μικρές και μεγάλες μαθήτριες: βραβεία, βραβεία, βραβεία… Τελειωμό δεν είχαν τα βραβεία από την Κοινότητα, τον διδασκαλικό και καθηγητικό σύλλογο, τις αδελφότητες, τους επιτρόπους και ιδιώτες… Η πρόθεση ήταν να τιμηθούν όχι μόνο η γενική άριστη επίδοση αλλά και η αξιόλογη επίδοση στο ένα μάθημα που μια μαθήτρια είχε ιδιαίτερη κλίση. Βέβαια, το τελευταίο χειροκρότημα και τα μεγαλύτερα χαμόγελα ανήκαν στις τελειόφοιτες. Το 1961, ήταν 20 κοπέλες της Αστικής και 29 του Γυμνασίου που παρέλαβαν απολυτήρια τα οποία μάλιστα, για πρώτη χρονιά περιλάμβαναν και αραβικό κείμενο. Η αυλαία έπεφτε με τους εθνικούς ύμνους της Αιγύπτου και της Ελλάδας αλλά, όσο περασμένη κι αν ήταν η ώρα, κανείς δεν έφευγε αν δεν περνούσε από τις αίθουσες του ισογείου όπου το σχολείο εξέθετε τα τεκμήρια δεξιοτήτων των μαθητριών του: ζωγραφικά έργα με κάρβουνο, μολύβι και παστέλ, χάρτες Γεωγραφίας, συλλογές Γεωλογίας και, απαραιτήτως, φορέματα, τραπεζομάντιλα, ποδιές της κουζίνας… δείγματα δεινότητας στο ράψιμο και το κέντημα, αναγκαία εφόδια της γυναίκας κατά τις αντιλήψεις της εποχής.

Οι λήξεις των μαθημάτων ήταν μια καθαρόαιμη Γιορτή του Σχολείου: Εκείνο κατέθετε τη δράση του, οι γονείς χειροκροτούσαν κι έδειχναν την εκτίμησή τους, χαίρονταν και για τα  κορίτσια τους που μάθαιναν και προόδευαν.  Ήταν και μέρα αποχαιρετισμού, προσωρινού για δάσκαλους και μαθήτριες που θα επέστρεφαν την επόμενη σχολική χρονιά, οριστικού όμως για τις τελειόφοιτες που γι’ αυτές το «Ηρθε η στιγμή να χωρίσουμε/ μα θα θυμόμαστε αιώνια/ τις όμορφες μέρες που ζήσαμε/ στα σχολικά μας τα χρόνια…» είχε κυριολεκτική σημασία. Από το 1884 και το 1961 μέχρι τα 2020 πολλά πράγματα τελείωσαν, πάρα πολλά άλλαξαν, μα τα βασικά παραμένουν: οι κύκλοι της μάθησης, οι δεσμοί των σχολικών χρόνων και το Αχιλλοπούλειο, κοινοτικό Δημοτικό, όπως όταν ξεκίνησε. Καλές διακοπές, λοιπόν και ραντεβού τον Σεπτέμβρη!

*Το ρεπορτάζ δημοσιεύθηκε στο Νέο Φως στις 29 Ιουνίου 2020.