25η Μαρτίου: Ο εορτασμός της εθνικής επετείου μέσα από δημοσιεύματα της εφημερίδας «Φως»

Το Ελληνικό Κάιρο και οι υπόλοιπες μικρές Ελλάδες στη χώρα του Νείλου, διασώθηκαν στις καρδιές και στις μνήμες όσων έζησαν τις μεγάλες στιγμές των Ελλήνων στην απέναντι πλευρά της Μεσογείου, αποτυπώθηκαν σε χιλιάδες σελίδες βιβλίων αλλά και στις φωτεινές σελίδες του Αιγυπτιώτικου τύπου. Η μεγάλη διπλή Ελληνική γιορτή , η 25η Μαρτίου της Επανάστασης και του Ευαγγελισμού, γνώρισε μέρες δόξας και στους παροικούντες την Αίγυπτο.

Γράφει ο Χρίστος Παπαδόπουλος, Διευθυντής του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου Καΐρου

«Στο Μούσκι οι ελληνικές σημαίες δημιουργούσαν γαλανόλευκο θόλο… Εκπεπληγμένοι οι κάτοικοι της πρωτευούσης είδον την πρωίαν της ενδόξου ημέρας την πόλιν άπασαν κεκοσμημένην υπό ελληνικών σημαιών, δαφνοστολισμένων θριαμβευτικών αψίδων, εκφραστικών επιγραφών και εικόνων παριστώσων τα κυριώτερα επεισόδια του υπερανθρώπου εκείνου υπέρ ελευθερίας αγώνος των πατέρων ημών∙ από της 6ης πρωινής ώρας ρεύμα πυκνόν πλήθους διηυθύνετο προς τον πατριαρχικόν ναόν, θαυμάζον καθ’οδόν την φιλοκαλίαν μεθ’ής είχον κοσμηθή τα κυριώτερα των ελληνικών καταστημάτων και την δυσαρίθμητον πληθύν των σημαιών, αίτινες, εν Μουσκίω ιδία, απετέλουν ωραίον κυανόλευκον θόλον υπό τον γελώντα σαπφείρινον ουρανόν της Αιγύπτου» διαβάζουμε σε πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Κάιρον», φύλλο 31ης Μαρτίου 1884, σελ. 1 και 2 (Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων) που μας γνωστοποίησε παλαιότερα η Αιγυπτιώτισσα δημοσιογράφος Μαρία Αδαμαντίδου.

Πολύ νερό κύλησε από τότε στο Νείλο και στ αυλάκια του χρόνου και φτάνουμε το 1944 στο πρωτοσέλιδο της Ελληνικής εφημερίδας του Καΐρου «ΦΩΣ», που το Σάββατο ανήμερα της γιορτής, δημοσιεύει πανηγυρική ζωγραφιά με την ελληνική σημαία και την ημερομηνία της επανάστασης καθώς και στο κύριο άρθρο της με τίτλο “Ημέρα Μεγάλων” καταλήγει: “ Η Ελλάς ετοιμάζεται δια την Μεγάλην Ημέραν. Η Ελληνική ψυχή θα λουσθεί εις το φως της απολυτρώσεως. Αι σκιαί των προγόνων ευλογούν τα όπλα τα ιερά. Η σημερινή Επέτειος είναι ως η εκκίνησις δια την απελευθέρωσιν και μεγάλοι υμνήσωμεν μεγάλους». Θυμίζουμε ότι το 1944 η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται ακόμα εξόριστη στο Κάιρο. Γι αυτό και η ραδιοφωνική ομιλία του Εμμανουήλ Τσουδερού, Προέδρου της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης, μεταδόθηκε από το Ελληνικό ραδιόφωνο στο Κάιρο όπου και απευθυνόμενος στους Έλληνες «την παραμονή της απολυτρώσεως» προέτρεπε «ας μείνωμεν πιστοί εις ότι μας εκληροδότησαν αι γενεαί των προγόνων μας» όπως αναφερουν οι τίτλοι του άρθρου.

“Εφέτος η εθνική μας εορτή ευρίσκει την χώραν βυθισμένη ακόμα εις μαύρην σκλαβιάν.Ένα μεγάλον τμήμα της Ελλάδος είναι εις κατάστασιν που ευρίσκετο το πολιορκημένον Μεσολόγγι τον καιρό της επαναστάσεως» αναφέρει δίνοντας το ιστορικό στίγμα. Στο ίδιο πρωτοσέλιδο δημοσιεύτηκε και «το διάγγελμα του βασιλέως , Γεωργίου Β’, προς τον ελληνικόν λαόν» αλλά και της ημερήσιας διαταγής του «προς τας ενόπλους ελληνικάς δυνάμεις» αλλά και άρθο του καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Απ.Β. Δασκαλάκη με τίτλο «το 1821 ως θρίμαβος των λαών της Ευρώπης». Δεν θα μπορούσε να λείψει βέβαια,όπως συνηθιζόταν πολύ στον Αιγυπτιώτικο τύπο, η λογοτεχνική πινελιά στο πρωτοσέλιδο με το ποίημα «Η ύψωσις της σημαίας» του Αχιλλέα Παράσχου.
«…και να! Βογγά η θάλασσα και στεργιά σαλεύει
και η σημαία στα φτερά της νίκης ταξιδεύει…
…Ταξίδευε,ταξίδευε, Ελληνοπούλα πάλι,
όλος ο κόσμος να ιδεί τα γαλανά σου κάλλη»

Στις εσωτερικές σελίδες προδημοσιεύτηκε ο πανηγυρικός λόγος του Διευθυντή των γραφείων της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου, Πάνου Φίρμπα ,στην εκδήλωση της Ελληνικής Λέσχης Καΐρου.

Έξι χρόνια αργότερα, το πρωτοσέλισο της Κυριακάτικης ελληνικής εφημερίδας του Καΐρου, «ΝΕΑ ΗΧΩ», στο φύλλο της 26ης Μαρτίου δημοσιεύει την ομιλία της Α.Θ.Μ Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας Χριστόφορου, προς το εκκλησίασμα αμέσως μετά την δοξολογία στην Αλεξάνδρεια όπου μεταξύ άλλων αναφέρει “και απηλλάγημεν ομολογουμένως…οριστικώς οι Έλληνες εκ του πολύ σοβαρού εθνικού κινδύνου ο οποίος κατά κοινήν ομολογίαν υπήρξε ο συμμοριτισμός” δίνοντας το εμφυλιοπολεμικό στίγμα της εποχής, ακριβώς μετά τη λήξη του ελληνικού εμφυλίου, σε αντίθεση με την απόλυτα μετριοπαθή και επετειακά εστιασμένη ομιλία του Έλληνα Πρέσβη στο Κάιρο, Γ. Τριανταφυλλίδη προς το εκκλησίασμα, μετά τη δοξολογία στο Κάιρο.

Συγκινητικό ντοκουμέντο και η πρωτοσέλιδη δημοσίευση φωτογραφίας των Μεριτζή -Κοντοπούλου «από τον πανηγυρισμόν της Εθνικής Επετείου εν τη Αμπετείω Σχολή». Η λογοτεχνική αναφορά του πρωτοσέλιδου αυτή τη φορά είναι σατυρική από ανώνυμο συνεργάτη της εφημερίδας:
«Ευαγγελίζου, Γη χαράν μεγάλην
Κολοκοτρώνηδες και Μποτσαρέοι
σας έχει περάσει ο σύντροφος Στάλιν
και στα μουστάκια μα και στα κλέη…»

Στις εσωτερικές σελίδες δημοσιεύτηκαν ανταποκρίσεις απο τους εορτασμούς σε Κάιρο και Αλεξάνδρεια. Στην ανταπόκριση απο Κάιρο αναφέρεται “Τα ελληνικά καταστήματα ,οικίαι αλλά και πολλοί ξένοι οίκοι ανήρτησαν τας σημαίας Αιγύπτου και Ελλάδος. Επίσημη δοξολογία ετελέσθη υπό της Ελληνικής Πρεσβείας εν τω Ιερώ Ναώ των αγίων Κων/νου και Ελένης, το δε εσπέρας, ενδοσωματειακαί συγκεντρώσεις έλαβον χώρα καθ ας ομιληταί εξήραν τη σημασία του Ελληνικού αγώνος του 21 και την συντριβήν της προσφάτου ανταρσίας εν Ελλάδι και ησυχήθησαν ταχείαν πραγμάτωσιν των εθνικών μας πόθων.

Κύριο χαρακτηριστικό του εορτασμού υπήρξε η αθρώα συμμετοχή της παροικίας εις όλας τας χθεσινάς εκδηλώσεις…». Στη συνέχεια αναφέρεται στη δοξολογία και στο πλήθος των σωματείων που εκπροσωπήθηκαν «με τα λάβαρά τους», καθώς και την Ελληνική Φιλαρμονική Καΐρου, κρητικοπούλες με εθνικές ενδυμασίες,μαθητες ελληνικών σχολών, αντιπροσωπείες προσκόπων,ναυτοπαίδων και οδηγών κ.α. Δεξίωση παρατέθηκε στη πρεσβευτική κατοικία όπου,λόγω μακράς απουσίας του προέδρου της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου Θεόδωρου Κότσικα στη Γαλλία, ο προεδρεύων της Ε.Κ.Κ, Γ. Ροϊλός, στην πρόποση του είπε μεταξύ άλλων «Όταν πέρσι …ηυχήθην την νίκην της Ελλάδος κατα του πλέον υπούλου εχθρού τον οποίον αντιμετώπισε εις την ιστορίαν του ο Ελληνικός Στρατός…Η ευχή εκείνη εξεπληρώθη. Απο πολλών μηνών η Ελλάς ενίκησε και ειρήνευσε…».

Το ίδιο απόγευμα η Ελληνική Κοινότητα Καΐρου σε συνεργασία με την Ένωση Ελλήνων Διδασκάλων Καϊρου «επανηγύρισαν εις το Μεμόριαλ Χωλ του Αμερικάνικου Πσνεπιστημίου Καΐρου… Αι αίθουσαι του Μεμόριαλ Χωλ είχαν σημαιοστολισθή με τας ελληνικάς και αιγυπτιακάς σημαίας ήσαν από νωρίς κατάμεστοι παροίκων…»

Το ίδιο μεγαλοπρεπώς εόρτασε και η Ελληνική Κοινότητα Αλεξάνδρειας με δοξολογία στον Ιερό Ναό του Ευαγγελισμού από τον Πατριάρχη Χριστόφορο, ενώ ακολούθησε δεξίωση στο Προξενείο και το απόγευμα “ο καλλιτεχνικός σύλλογος Ολυμπιάς ωργάνωσε μιαν ωραίας πατριωτικήν εορτήν …και δια πρώτην φορά η από σκηνής αναβίωσις του μονόπρακτου πατριωτικού έργου του Αλεξανδρινού συγγραφέως Ευάγγελου Κολέτσου, «Ο απόστάτης». Το ίδιο απόγευμα έλαβε χώρα και άλλος εορτασμός στο Ελληνικό Κέντρον Αλεξάνδρειας.

Δυο χρόνια μετά, το σκληρό 1952 για το Κάιρο μετά το «μαύρο Σαββάτο» της ιστορίας του που πυρπολήθηκε από παρακρατικούς σπέρνοντας για μέρες φόβο στους ξένους παροίκους, στο πρωτοσέλιδο της Τρίτης 25.3.1952, διαβάζουμε για την «Παράταση του στρατιωτικού νόμου» που επιβλήθηκε λόγω των παραπάνω γεγονότων. Το κύριο άρθρο αφιερωμένο στην επέτειο, ξεκινάει χαρακτηριστικά «Μόνον η Αχαριστία θα επέτρεπεν αυτή η ημέρα να παρήρχετο δια τους Έλληνας, όπως αι πεζαί ημέραι του Ελληνικού βίου. Διότι είνε αυτή η ημέρα, η επέτειος της ενάρξεως ενός αγώνος που εχάρισεν εις το έθνος την Ελευθερίαν του”.

Στις εσωτερικές σελίδες αναφερεται στην ανταπόκριση “ εφέτος κατ εξαίρεσιν,λόγω της καταστάσεως, δεν διοργανώθησαν ενδοσωματειακαί συγκεντρώσεις . Ο εορτασμός επεριορίσθη εις τον ναόν των Αγίων Κων/νου και Ελένης και εις την Ελληνικήν Πρεσβείαν. Η συμμετοχή όμως της παροκίας εις τα συγεντρώσεις αυτάς υπήρξε αθρώα” .

Στη δεξίωση της πρεσβείας ο Γ. Ροϊλός, Πρόεδρος πια της Ε.Κ.Κ., στην επετειακή του πρόποση φαίνεται να εχει ρίξει λίγο νερό στο κρασί του και αναφερει “προ του εορτασμού της ημέρας ταύτης, παραμερίζονται αι παροδικάι δοκιμασίαι και αι τοπικαί συμφοραί. Ούτω και η πολυπληθής Ελληνική παροικία της πρωτευούσης της Αιγύπτου, λησμονούσα προς στιγμήν, την πρόσφατον και πρωτοφανή εις την ιστορία της συμφοράν, μίαν μόνο έχει την ημέραν ταύτην απασχόλησιν και σκέψιν…την διαβεβαίωσιν της ακάμπτου αφοσιώσεως της προς την αιώνιαν πατρίδα…” Το πρωτοσέλιδο ποίημα είναι αυτη τη φορά του Αιγυπτιώτη ποιητή Βασίλη Λιούρη, με τίτλο «Ελευθερία»
«Ω Λευτεριά! Ανάσταση το φως σου
Στις καρδιές και στη φυλή την κουρασμένη…»

Το 1952 η Ένωση Αποφοίτων Ξενάκειος και η Ένωση Αποφοίτων Αμπετείου διοργάνωσαν ξεχωριστές επετειακές εκδηλώσεις την ίδια ημέρα, στις 30 Μαρτίου. Οι απόφοιτοι Ξενακείου στην Ελληνική Στέγη Καΐρου, στην οδό Κασρ ελ Νιλ, με απαγγελίες, χορωδία, εθνικούς χορούς σε συνεργασία με την Λέσχη Ελλήνων βιοτεχνών και υπαλλήλων και χορό με την ορχήστρα του Γιάννη Κωνσταντινίδη και οι απόφοιτοι Αμπετείου στην έδρα τους, με ομιλία του ποιητή Λουκά Χριστοφίδη, απαγγελίες τραγούδια και συμμετοχή της υψίφωνου Μ. Γιαγκούνη-Λάμπρου με συνοδεία πιάνου της Μάρθας Μποναντόνα και τη σύμπραξη της Ελληνικής Φιλαρμονικής Καΐρου.

Πλούσιες ήταν βέβαια και όλες οι εκδηλώσεις των σχολείων της παροικίας όλων των βαθμίδων που πανηγύριζαν με ξεχωριστό τρόπο την εθνική μας επέτειο. Ανταποκρίσεις από τις σχολικές εκδηλώσεις δημοσίευαν για πολλές μέρες οι αιγυπτιώτικες εφημερίδες.

Τέλος πέρα από τις μεγάλες παροικίες του Καΐρου και της Αλεξάνδρειας, ενδιαφέρον είχαν και οι ανταποκρίσεις από τους εορτασμούς των άλλων Ελληνικών Κοινοτήτων της Αιγύπτου που εόρταζαν με τον ίδιο ζήλο, όπως οι Κοινότητες του Σουέζ, της Ελ Μίνια, της Ισμαηλίας, της Ασσιούτ, του Πορτ Σάιντ κ.α

Φέτος, που αυτή η πρωτοφανής, ιδιότυπη, παγκόσμια συνθήκη δεν επιτρέπει τον από κοινού εορτασμό της εθνικής μας εορτής, ο καθένας μόνος του ας εορτάσει και ας αποδώσει τις τιμές που οφείλει, ενθυμούμενος όχι μόνο τις δοξασμένες στιγμές της ιστορίας αλλά και την ιστορική ευθύνη που έχουμε ατομικά όλοι μας απέναντι στον εαυτό μας και στους άλλους, να παραμείνουμε ασφαλείς και υγιείς ώστε του χρόνου να γιορτάσουμε όλοι μαζί, πανηγυρικά, τα 200 χρόνια της εθνικής μας επετείου.