Η ιστορία της αρχαίας Θείας Λειτουργίας του Αγ. Μάρκου που χρονολογείται από τον 1ο μ.Χ αιώνα – Τι ανέφερε ο Αγ. Νεκτάριος

Ο Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής Θεόδωρος Β’ τέλεσε την Κυριακή 19 Οκτωβρίου στην Ι.Μ του Αγ. Γεωργίου, τη Θεία Λειτουργία, που φέρει το όνομα «του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Μάρκου, μαθητού του Αγίου Πέτρου».

Πρόκειται για την κύρια είναι η κυρία αρχαία λειτουργία της εκκλησίας της Αλεξανδρείας και της Αιγύπτου.

Ο Μεγάλος Εκκλησιάρχης του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, Αρχιμ. Στέφανος Σουλιμιώτης γράφει στην επίσημη ιστοσελίδα της Ε.Κ.Κ ekkairo.org ένα ιστορικό άρθρο για την μοναδική αυτή Θεία Λειτουργία του Αλεξανδρινού Θρόνου.

Η Θεία Λειτουργία του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Μάρκου

Με την ευκαιρία της μνήμης των Αγίων Ενδόξων Νεομαρτύρων Γαβριήλ και Κυρμιδώλη που μαρτύρησαν στην πόλη του Καΐρου στις 18 Οκτωβρίου 1522., Α.Θ. Μακαριότητα ο Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεόδωρος Β’ τέλεσε την Θεία Λειτουργία που φέρει το όνομα του Αγίου Ενδόξου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Μάρκου.

Γράφει ο Αρχιμ. Στέφανος Σουλιμιώτης, Μ. Εκκλησιάρχης του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας

Η Θεία Λειτουργία τελέσθηκε πάνω στον τάφο των Αγίων Νεομαρτύρων κατά την πρωτοχριστιανική τάξη και παράδοση της Εκκλησίας μας. Ο τάφος βρίσκεται στο συγκρότημα του πύργου του Βαβυλωνίου τείχους όπου έχει χτισθεί η Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου παλαιού Καΐρου.

Το κείμενο της Θείας Λειτουργίας ανήκει καθαρά στην αρχαία Αλεξανδρινή λειτουργική παράδοση. Φέρει το όνομα του ιδρυτού της Αλεξανδρινής Εκκλησίας Αγ. Μάρκου.

Ανάλογες παραδόσεις είχαν τα Ιεροσόλυμα (Λειτουργία Αγ Ιακώβου του Αδελφοθέου ), η Αντιόχεια και αργότερα το Βυζάντιο (Λειτουργία Μεγάλου Βασιλείου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου).

Σύμφωνα με τους λειτουργιολόγους το αρχικό κείμενο συντάχθηκε μετά τον 1ο μ.Χ. αιώνα.

Του υπάρχοντος βάση του αποτελούν οι ευχές 13_16 από το Ευχολόγιο του Σεραπίωνος, Επισκόπου Θμούεως. Αργότερα έγιναν προσθήκες ευχών και δεήσεων. Η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε όπως διαπιστώνεται από σπαράγματα περγαμηνών και παπύρων του 4ου και 5ου αιώνα είναι η ΕΛΛΗΝΙΚΗ!

Το λειτουργικό κείμενο βρίσκεται στον υπ. αρίθμ ΛΞ και αρίθμ 35 κώδικα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας ο οποίος διαφυλάσσεται σήμερα στο ειδικό τμήμα των χειρογράφων στην Πατριαρχική Βιβλιοθήκη στην Αλεξάνδρεια. Τα φύλλα του κώδικος τα βρήκε σε πολύ κακή κατάσταση και τα διέσωσε ο αείμνηστος Μητροπολίτης Πηλουσίου Αμφιλόχιος ο Πάτμιος (+5-12-1905).

Σημειώνει στης αρχή του κωδικός ο Μητροπολίτης Αμφιλόχιος:

«Η Θεία Λειτουργία ούτη του Αγίου Ενδόξου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Μάρκου, γεγραμμένη δια χειρός του αοιδίμου και σοφού εν Πατριάρχαις Μελετίου Πατριάρχου Αλεξανδρείας του επιλεγομένου Πηγά, καθώς και τα εφ εξής συγγράμματα του αυτού, ευρεθέντα παρ εμού διεσπορπισμένα μεταξύ αρχήστων χάρτων συνήχθησαν και εδέθησαν ούτως και ως ελλιπή κατά τε την αρχήν και το τέλος αυτών, ίνα μη διασκορπισθώσι και απολεσθώσι παντελώς .Έγραψε δε ταύτα ο αοίδιμος κατά τα έτη αφπε και αφπς και όταν την χρονολογία ταύτην εν ταις ενταύθα αγιερωτικές αυτού επιστολαίς προς τον τε Βασιλέα Ρωσίας και προς τον προκάτοχον αυτού Σίλβεστρον ,τον αοίδιμον Πατριάρχην Αλεξανδρείας” .

Ο Πηλουσίου Αμφιλοχιος, από τον κώδικα αυτό αντέγραψε ο
Άγιος Νεκτάριος (Κεφαλάς +8/11/1920) την Θεία Λειτουργία όταν υπηρετούσε ως Πατριαρχικός Επίτροπος Καΐρου. Το χειρόγραφό Του τελειώνει ως εξής:

«Εν Καΐρω τη 1η Ιουνίου 1890
+Ο Πενταπόλεως Νεκτάριος»

Είναι ίσως η τελευταία συγγραφική εργασία του Αγίου στο Κάϊρο διότι λίγο αργότερα αναγκάστηκε να αναχωρήσει από την Θεοβάδιστο γη της Αιγύπτου.

Ο πρώτος ουσιαστικά μελετητής του θεολογικού συγγραφικού έργου του Αγίου Νεκταρίου ήταν ο αείμνηστος Αρχιμανδρίτης και κατόπιν Μητροπολίτης Παραμυθιάς Τίτος Ματθαιάκης (εκοιμήθη 4-9-1991 ως πρ Παραμυθίας ).

Εκτός της βιογραφίας και των θαυμάτων του Αγίου ανέλαβε με την συγκατάθεση της Αδελφότητος της Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος Αιγίνης, να παρουσιάσει και να εκδώσει το θεολογικότατο συγγραφικό έργο του Αγίου Νεκταρίου. Αυτό έγινε με δημοσιεύσεις έργων εκδοθέντων και ανεκδότων σε θεολογικά περιοδικά ή σε νέες εκδόσεις .

Πολλά από το έργα του Αγίου έχουν μεταφραστεί στην εποχή μας στην δημοτική γλώσσα και κυκλοφορούν από διάφορους εκδοτικούς οίκους προς πνευματικό καταρτισμό των χριστιανών και προαγωγή της θεολογικής επιστήμης. Στα ανέκδοτα έργα του Αγίου βρέθηκαν δύο χειρόγραφα του που περιέχουν την λειτουργική αναφορά του Αποστόλου Μάρκου. Ο Τίτος δημοσίευσε το χειρόγραφο του Αγίου από τον κώδικα που προαναφέραμε καθώς και τους σχολιασμούς, υποσημειώσεις του Αγίου σε διάφορες ευχές. Σύμφωνα με τις θεολογικές του γνώσεις είχαν αλλοιωθεί είτε λόγω των αντιγραφών είτε λόγω της χρήσεως της και από πολλούς αιρετικούς διαφόρων εποχών οι οποίοι έκαναν προσθαφαιρέσεις π.χ . Σημειώνει ο Άγιος Νεκτάριος «Είναι άξιον παρατηρήσεως το ότι επιμελώς αποσιωπάται η προς την Θεοτόκον αίτησις».

Στο δεύτερο χειρόγραφο του ο Άγιος αναφέρει «αύτη αντεγράφη εξ εταίρου κώδικας υπό Θεοφάνους Ιεροδιακόνου».

Ο αειμνήστος καθηγητής της Λειτουργικής ,του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Ιωάννης Φουντούλης (+24-1-2007) δημοσίευσε την Θεια Λειτουργία του Αγίου Μάρκου στην σειρά των λειτουργικών εκδόσεων του με πολλές επισημάνσεις και τελετουργικές λεπτομέρειες.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο η τέλεση της έγινε προσιτή στους φοιτητές του αλλά και σε κληρικούς παντός βαθμού.

Η φετινή τέλεση της συνέπεσε με τα 100 χρόνια από την κοίμηση του Αγίου Νεκταρίου που μας την διέσωσε. Γεγονός που σίγουρα τον χαροποίησε.
Η τέλεση της υπό του Μακαριωτάτου Πατριάρχου μας κ.κ Θεοδώρου του Β! με απλότητα και με κατάνυξη μας μετέφερε στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Είναι αλήθεια ότι ο χώρος του παλαιού πύργου σήμερα έλαβε ζωή
«Τον Αγιώτατον και Μακαριώτατον ημών Πάπαν Θεόδωρον τον Β! συντηρών συντήρησον αυτόν έτεσιν πολλοίς χρόνους ειρηνικοις ,εκτελούντα την υπό σου εμπιστευομένην αγίαν αρχιερωσύνη κατά το άγιον και μακάριον σου θέλημα, ορθοτομούντα τον λόγον της αληθείας», ευχή εκ της Θείας Λειτουργίας Αγ .Μάρκου.

Φωτογραφίες: Γιάννης Φουρτούνας.

Διαβάστε επίσης:

Ο Πατριάρχης Θεόδωρος τέλεσε τη Θεία Λειτουργία του Αγ. Μάρκου στους τάφους των Αιγυπτίων Αγίων Γαβριήλ και Κυρμιδώλη (video/photos)